ΤΡΥΓΟΣ,ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ.

Οι παροιμίες που ταξιδεύουν από γενιά σε γενιά, μας λένε σχετικά με το θέμα: 

"ΘΕΡΟΣ, ΤΡΥΓΟΣ, ΠΟΛΕΜΟΣ".

"Τον τρυγητή τ' αμπελουργού, πάνε χαλάλι οι κόποι".

Από τον τρύγο των σταφυλιών, που είναι η κύρια αγροτική εργασία του μήνα, ο  Σεπτέμβριος  λέγεται και Τρυγητής. Η λαογραφία θέλει τον 9ο μήνα, να κρατάει το τρυγοκόφινο, να πατά τα σταφύλια και γύρω του άνδρες και γυναίκες να τραγουδάνε και να χορεύουν

Τα έθιμα του τρύγου ριζώνουν στην αρχαιότητα...Διονυσιακές συνήθειες που κρατούσαν μέρες και ήταν αφιερωμένες στο Θεό του κρασιού. Σύμφωνα με τη μυθολογία μας, αυτήν την αστείρευτη πηγή  θεμάτων που μας μαγεύει,ο άμπελος ήταν γιος σατύρου και νύμφης, που τον ευνοούσε ο Διόνυσος. Η μυθολογία θέλει μια μέρα που ο άμπελος εμφανίστηκε πάνω στο δέντρο για τον τρύγο, να πέφτει και να σκοτώνεται. Έτσι ο Θεός παρακάλεσε τον Δία να τον μεταμορφώσει σε φυτό και να φέρει το όνομά του!Τα Διονύσια ως γιορτές των αρχαίων Ελλήνων που ήταν επίσης αφιερωμένες στον Διόνυσο,στο Βάκχο και στην θεά Αφροδίτη, γιορτάζονταν καταναλώνοντας μεγάλη ποσότητα κρασιού.Ακολουθούσαν γλέντια κυρίως στην ύπαιθρο και στ' αλώνια, όπου διοργάνωναν οι καλλιεργητές και συμμετείχαν όλοι όσοι βοηθούσαν στον τρύγο.

Κυλώντας το ποτάμι του χρόνου, ο τρύγος και τα έθιμά του μεταφέρθηκαν σε όλες τις γενιές που εξακολουθούν να τον γιορτάζουν.Η δουλειά συνδυάζεται με το τραγούδι,το φαγοπότι, το γλέντι που συνοδεύουν αναλόγως την περιοχή, λαούτα,βιολιά και άλλα μουσικά όργανα. 

Ο τρύγος σηματοδοτεί την συγκομιδή των καρπών που έχουν ωριμάσει και φεύγουν από το φυτό...ώστε την επόμενη χρονιά να βγουν καινούριοι..αναγέννηση!!

Τα σταφύλια είναι οι πρωταγωνιστές που με τη βοήθεια των εργατών και μέσω των κοφινιών οδηγούνται στα πατητήρια.Μέχρι να γίνει το κρασί ακολουθείται μια μεγάλη διαδικασία με πολλά μυστικά , που ξέρουν οι ειδικοί. Σύμφωνα με πολλές πηγές ο τρύγος, το κρασί, τα πατητήρια, ως έννοιες ανάγονται στην εποχή του χαλκού όπως αποδεικνύεται από τα αρχαία ευρήματα. Η διαδικασία, τα σταφύλια, ο μούστος, το κρασί για τους Έλληνες δεν είναι απλές λέξεις, είναι στοιχεία απόλυτα συνυφασμένα με τις παραδόσεις μας. Μυθολογία, αρχαιότητα, Βυζαντινοί  χρόνοι, μέχρι και σήμερα.

 Το αμπέλι και το κρασί επίσης είναι ταυτισμένα με τη διδασκαλία του Ιησού.Το νάμα, όπως λέγεται το κρασί της Θείας Κοινωνίας δεν προέρχεται από πατημένα σταφύλια.Κανονικά είναι από σταφύλια που έχουν στίψει με τα χέρια.Αναφέρω αυτό που πρέπει να ισχύει, αν και σήμερα με τη βιομηχανοποίηση είναι δύσκολο να γίνεται αυτή η διαδικασία..ισχύει βέβαια σε κάποια μικρά μέρη.

Ο τρύγος ανήκει στις ομαδικές εργασίες και εκεί οφείλεται ίσως η μορφή του γλεντιού που παίρνει. Όταν ήμουν μικρή θυμάμαι με πόση λαχτάρα περίμενα κάθε χρόνο τον τρύγο. Αρχικά γιατί μου άρεσαν οι κουβέντες που άκουγα  το πρωϊ στη γειτονιά, όπου συναντιόντουσαν οι άνθρωποι για να πάνε στα αμπέλια.Όταν επέστρεφαν,  τα ρούχα τους,είχαν ποτίσει με τη μυρωδιά των σταφυλιών, που σκορπούσαν στις γειτονιές. Οι ιστορίες που  έλεγαν για τις σφίγγες που τους τσιμπούσαν, για χελωνίτσες που έβρισκαν στο χωράφι...

Αξέχαστες  είναι οι μνήμες αυτών των δυνατών φθινοπωρινών γιορτών που έπιαναν κατά την εποχή του τρύγου...ιδιαίτερα χρώματα στο μυαλό μου. Ενώ η συγκομιδή των σταφυλιών προχωρούσε, ξαφνικά τα αστραπόβροντα δήλωναν τόσο αυταρχικά!!την  παρουσία του φθινοπώρου. Όσες φορές είχε τύχει να πάω κοντά στο χωράφι και συνέβαινε κάτι τέτοιο...έτρεχα και φώλιαζα στην τόσο τρυφερή αγκαλιά της μάνας μου, που με διάφορες  ιστορίες  με  προετοίμαζε για το χειμώνα!

 Επίσης  ανεξίτηλες εικόνες έχουν σχηματίσει τα πατητήρια στη σειρά και οι εργάτες που πάταγαν,  τα τεράστια ξύλινα βαρέλια, και τα καζάνια που έβραζαν το μούστο...και όλα αυτά στη γειτονιά  των  παιδικών μου χρόνων.

Ο τρύγος  απαιτούσε συνεργασία....τέλειωναν τον τρύγο στον ένα, κανόνιζαν όλοι μαζί και πήγαιναν στον άλλο..τα αυτονόητα της αλληλεγγύης δηλαδή.!!Τώρα διάφοροι πολιτιστικοί φορείς οργανώνουν γιορτούλα τρύγου και έχουν τη δυνατότητα και τα παιδιά στις πόλεις να ζουν αυτά τα όμορφα έθιμα.