Απόκριες - κούλουμα στην Αθήνα του '50 και του '70.

 

Σε μια προσπάθεια λίγης ανάσας...από το πικρό τελευταίο ειδησεογραφικό, ελληνικό και παγκόσμιο τοπίο, θα ακολουθήσει η αποκριάτικη αναφορά στην Αθήνα δυο σημαντικών δεκαετιών, του '50 και του '70. 

Για τις χοροεσπερίδες του 1952 έγινε αφιέρωμα τον περασμένο χρόνο.Αναφέρω μόνο ότι το 1952 διοργανώθηκαν 186 δημόσιοι χοροί.

Χοροί πραγματοποιήθηκαν και το 1955 με τα πιο ωραία σχόλια να τα κερδίζει (για ακόμη μια φορά) ο χορός της "Ελληνικής Μερίμνης" που έλαβε χώρα στο ξενοδοχείο "Κινγκ Τζωρτζ". 

Επιτυχία μεγάλη επίσης, σημείωσε το "μπαλ ντε τετ" του Εθνικού Συμβουλίου Ελληνίδων.

Για τη βράβευση του καλύτερου κεφαλιού είχε συγκροτηθεί επιτροπή από τους: Mιχάλη Τόμπρο,Νίκο Φωκά,Γιάννη Μόραλη,Δ. Πατρίδη,Άννα Συνοδινού και Αγγελική Χατζημιζάλη.

Ανάμεσα στις επιτυχημένες αποκριάτικες χοροεσπερίδες ήταν κι εκείνη του Λυκείου των Ελληνίδων, στο ξενοδοχείο "Μεγάλη Βρετάνια".Εκεί χόρευαν τα ζευγάρια των πιο γνωστών Αθηναίων ενώ ταυτόχρονα έμοιαζε με παρουσίαση φορεμάτων των οίκων υψηλής ραπτικής.

 

 

 

 

Γενικά, την αποκριάτικη περίοδο υπήρχαν πολλές αίθουσες διαθέσιμες γιατί λειτουργούσαν κι αυτές που ήταν κλειστές το υπόλοιπο διάστημα. Τις Απόκριες τις απολάμβανε όλη η Αθήνα. Από το Παλαιό Φάληρο, το κέντρο της πρωτεύουσας, το Πεδίο του Άρεως,τη Φωκίωνος Νέγρη, στο Κεφαλάρι , στην Καστέλα και φυσικά στην Πλάκα. Ακόμη, μεγαλοπρεπείς, γεμάτες κέφι για διασκέδαση συναντήσεις γίνονταν στα σπίτια εκλεκτών Αθηναίων .

Οι απόκριες του 1975 βρίσκουν τους Αθηναίους στα κέντρα και στις αίθουσες μεγάλων ξενοδοχείων. Το κόστος συμμετοχής ήταν υψηλό, αλλά δεν στέκονταν εμπόδιο για πολλούς που φρόντιζαν να εξασφαλίζουν τραπέζι από νωρίς.

Αξέχαστες θα μείνουν οι Απόκριες για όσους συμμετείχαν , στην Πάρνηθα, στο Μον Παρνές όπου πραγματοποιούνταν ένα φεστιβάλ γεύσεων και τέχνης της Ουγγαρίας. Έλεγε μια θεία μου ότι η ορχήστρα των Τσιγγάνων ήταν κάτι αξεπέραστο!Φυσικά υπήρχαν χορευτικά από Ούγγρους χορευτές και χορεύτριες.

Εννοείται ότι αξέχαστες παρέμειναν οι αναμνήσεις μέχρι τη δύση της ζωής τους για όσους διασκέδασαν στην Πλάκα.

Ο Γιώργος Μαρίνος στη "Μέδουσα" στην περιοχή Μακρυγιάννη κι Φώτης Πολυμέρης στη "Μελωδία".

Στα "Δειλινά" ο μεγάλος Γρηγόρης Μπιθικώτσης με ένα επιτελείο ξεχωριστών καλλιτεχνών της εποχής, αλλά τελικά είναι όλοι αγαπημένοι ακόμη και σήμερα..

Αποκριάτικα ξεφαντώματα γίνονταν στο Καβούρι στο ξενοδοχείο "Απόλλων Παλλάς", καθώς επίσης και σε άλλες αίθουσες.

Το 1977 η αποκριάτικη εορταστική περίοδος συναντά τους Αθηναίους με πολύ έντονη νοσταλγία και ελαφρά μελαγχολία καθόσον η νέα όψη της πόλης άρχισε να σβήνει την ομορφιά και τη γραφικότητα της γειτονιάς..ήδη οι επιπτώσεις της άναρχης δόμησης ήταν ορατές.Πλέον οι άνθρωποι δεν μασκαρεύονταν, δεν γύριζαν ως μπουλούκια στους δρόμους, στις γειτονιές αλλά αρκούνταν στο διαμέρισμα που φάνταζε μεγαλοπρεπές και μαζί έχαναν το γέλιο τους αφού μια ελαφριά έπαρση τους είχε συνεπάρει.Γκρεμίζονταν ασταμάτητα τα παλιά σπίτια που είχαν τόση αρχοντιά , τόση θαλπωρή, τόση τέχνη - ακόμη και το πιο απλό- για να δώσουν τη θέση στις άχαρες πολυκατοικίες. Έτσι κάπως χάθηκαν τα παλιά μαγειριά που ήταν φορτωμένα την ιστορία του έθνους.Μαζί και τα καφενεία γιατί πλέον γίνονταν καφετέριες.Όσο για τους πλανόδιους με τα στραγάλια καθώς και τα γαλατάδικα στις γλυκές γειτονιές..την ίδια τύχη είχαν.

Μεγάλος προβληματισμός στους γονείς για να βρουν μέρος που θα πετάξουν τον αετό.

Μάλιστα στην εφημερίδα "Βήμα της Κυριακής" είχε δημοσιευτεί ρεπορτάζ με τίτλο "Χάθηκαν οι γειτονιές...χάθηκαν τα καρναβάλια".

 Καλές Απόκριες! Ας μην ξεχνάμε ότι αν ο καιρός, το φορτωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για όσους έχουν παιδιά ή άλλα προβλήματα μας εμποδίζουν να είμαστε κάπου έξω..οι δυνατότητες του διαδικτύου είναι πολλές για να παρακολουθήσουμε έθιμα, θεάματα από διάφορες περιοχές ή από άλλες χρονιές. Η ουσία είναι να μην ξεχάσουμε τα έθιμά μας, να τα υπενθυμίζουμε στα παιδιά!!

 

Υ.Σ Φωτογραφίες από πηγή του διαδικτύου χωρίς δικαιώματα.

Οι πληροφορίες του κειμένου προέρχονται από αφηγήσεις συγγενικών μου προσώπων κατά το παρελθόν, επιβεβαιωμένες από γραφόμενα του Γιάννη Καιροφύλα.

Τι ονομάζεται Τριώδιο;

Άνοιξε το Τριώδιο!γνωστή φράση, αλλά λίγοι γνωρίζουν που αναφέρεται και τι σημαίνει.

Τριώδιο ονομάζεται το ομώνυμο εκκλησιαστικό βιβλίο, στο οποίο περιλαμβάνονται ύμνοι που ψάλλονται στις εκκλησίες την περίοδο που ξεκινάει, κάθε χρόνο την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου.

Oι συγκεκριμένοι ύμνοι, έχουν τρεις ωδές, αντίθετα με τους άλλους εκκλησιαστικούς ύμνους που έχουν εννέα ωδές. Έτσι το βιβλίο ονομάστηκε Τριώδιο και στη συνέχεια η χρονική περίοδος. Σύμφωνα με τις θρησκευτικές ιστορικές πηγές, οι ύμνοι του Τριωδίου, είναι δημιουργήματα του 5ου έως τον 15 αιώνα μ.Χ.

Χειρόγραφα του εν λόγω εκκλησιαστικού βιβλίου σώζονται από τον 10ο αιώνα. Για πρώτη φορά το Τριώδιο, τυπώθηκε στα ελληνικά το 1522 μ.Χ  στη Βενετία.

Το χρονικό διάστημα , στο οποίο αναφέρεται το Τριώδιο, αποτελείται από δέκα εβδομάδες. Αρχίζει από την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου και ολοκληρώνεται με το  Μεγάλο Σάββατο.

Αυτό το διάστημα συμπεριλαμβάνει τις Απόκριες (τρεις πρώτες εβδομάδες), τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή (έξι εβδομάδες) και  τη Μεγάλη Εβδομάδα.

 

 ΟΙ ΚΥΡΙΑΚΕΣ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ

 

ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΠΟΚΡΕΩΝ

 

Κάθε Κυριακή από αυτήν την περίοδο, έχει μια ξεχωριστή σημασία για τους Χριστιανούς. Προσωπικά πιστεύω πως τα μηνύματα που υπενθυμίζονται, δεν χρησιμεύουν μόνο στους Χριστιανούς. Περιέχουν ιδέες που αν τις ακολουθούσαμε, ο κόσμος θα ήταν καλύτερος.

Η πρώτη, η Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου θυμίζει στους Χριστιανούς  πως η ταπεινότητα είναι η αρετή, ακολουθώντας τον Τελώνη και όχι η υπερηφάνεια που είχε ο  Φαρισαίος.

Η δεύτερη, η Κυριακή του Ασώτου, τονίζει  τη μεγάλη αξία της μετάνοιας και τον ψυχικό πλούτο  της συγχωρήσεως.

Πριν από την τρίτη Κυριακή είναι το ονομαζόμενο Ψυχοσάββατο, για το οποίο θα κάνω ξεχωριστή αναφορά.

Κατά την τρίτη Κυριακή, την Κυριακή της Απόκρεω, γίνεται αναφορά στη Δευτέρα Παρουσία και στη χριστιανική αγάπη.

Η τέταρτη, η Κυριακή της Τυροφάγου, αναφέρεται στην εξορία των πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο.  

 

   ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

 

Η πέμπτη, η Κυριακή  της Ορθοδοξίας (Α΄Νηστειών)
Η έκτη, Κυριακή των  Β΄Νηστειών (Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά)
Η έβδομη, Κυριακή της  Σταυροπροσκυνήσεως (Γ΄Νηστειών)
Η όγδοη, Κυριακή των  Δ΄Νηστειών (Οσ. Ιωάννου της Κλίμακος)
Η ένατη, Κυριακή των  Ε΄Νηστειών (Οσ. Μαρίας της Αιγυπτίας) και
Η δέκατη, Κυριακή των Βαΐων.

Η πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου ονομάζεται Προφωνή ή Προφωνέσιμη, επειδή παλιά προφωνούσαν,διαλαλούσαν δηλαδή την αρχή των απόκρεων, επίσης αμόλυτη ή απολυτή, επειδή τότε οι ψυχές των πεθαμένων βγαίνουν από τον Κάτω Κόσμο κι έρχονται στον Επάνω.

Επίσης τρώμε όλες τις μέρες αυτά που θέλουμε, δίχως να τηρείται η νηστεία της Τετάρτης και της Παρασκευής.

 

Η δεύτερη εβδομάδα του Τριωδίου ονομάζεται Κρεατινή ή της Κρεοφάγου ή Κρεατοφαγίας, γίνεται «κατάλυσις εις πάντα» όλες τις ημέρες εκτός της Τετάρτης και της Παρασκευής. Την Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας στην Ελλάδα έχουμε το έθιμο της Τσικνοπέμπτης  σύμφωνο με το οποίο καταναλώνονται ψητά κρεατικά, καθόσον μετά από τρεις ημέρες αρχίζει ουσιαστικά η νηστεία. Η εβδομάδα τελειώνει με το Ψυχοσάββατο. 

 

Η τρίτη εβδομάδα του Τριωδίου ονομάζεται της Τυροφάγου ή Τυρινής και όλες τις ημέρες γίνεται κατάλυση στα γαλακτοκομικά, στο αυγό, στα ψάρια, στο λάδι.

 

Η τέταρτη εβδομάδα  αρχίζει με την Καθαρά Δευτέρα όπου αποτελεί την έναρξη της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η Καθαρά Δευτέρα συνδέεται με υπέροχα έθιμα όπου θα ασχοληθώ εκτενέστερα σε ειδικό αφιέρωμα. Την Κυριακή της Αποκριάς είναι η τελευταία ημέρα που τρώμε κρέας έως την Κυριακή του Πάσχα.

 

Περί νηστείας με την ευκαιρία της αρχής του Τριωδίου 

 

Η  αξία της νηστείας είναι σημαντική αρκεί να συνειδητοποιήσουμε το αληθινό, το βαθύ της νόημα κι όχι αυτό που θέλουν οι θρησκόληπτοι...η νηστεία δεν πρέπει να γίνεται με τάσεις επίδειξης. Επίσης ότι πρέπει η ζωή μας να χαρακτηρίζεται από συγχώρεση (να αφήνουμε περιθώριο και για τις σκέψεις του άλλου), αρετές και ελεημοσύνη.

Η νηστεία έχει το νόημα της εγκράτειας από κάθε τι που κάνει κακό στην ψυχή μας. Δεν αρκεί ο περιορισμός των τροφών. Δεν έχει νόημα να μη φάμε κρέας αλλά να τρώμε μεγάλες ποσότητες υποκατάστατων τροφών. Ο περιορισμός στο φαγητό θα είναι πολύ καλό για την ψυχική μας ευφορία, όταν συνδυάζεται με περιορισμό σε λάθη και πάθη.

Παλιότερα την Κυριακή του Τριωδίου, ξεκινούσαν οι εορταστικές εκδηλώσεις για τα καρναβάλια και τις απόκριες γενικότερα. Σήμερα σε πολλά μέρη, ξεκινούν αμέσως μετά τις εορτές του 12ημέρου....δε συνηγορώ μ' αυτήν την τακτική.
Με υγεία, χαρά, πνευματική αγαλλίαση, μετάνοια, συγχώρεση, αυτοκριτική, να διανύσουμε την περίοδο του Τριωδίου.