Aποκριάτικη Αθήνα σε άλλες εποχές (Πλάκα,Ψυρρή..).

Για την αποκριάτικη όψη της Αθήνας με κεντρικά μέρη την Πλάκα, του Ψυρρή, το Ζάππειο,του Φιλοπάππου άκουγα από τα παιδικά μου χρόνια, έχοντας θείες και θείους που γεννήθηκαν στην πρωτεύουσα και που αν ζούσαν θα ξεπερνούσαν τη διάρκεια του ενός αιώνα. Στην πορεία οι αφηγήσεις τους που παρέμειναν ως ζωντανές μνήμες μέσα μου, συναντήθηκαν με το πνευματικό υλικό ανθρώπων που ασχολήθηκαν μ' αυτή την πόλη όπως τον Γιάννη Καιροφύλα, ξένων περιηγητών, με το έντυπο υλικό συγγραμμάτων από διάφορες βιβλιοθήκες , μουσεία, εκθέσεις που επισκεπτόμουν πριν την παρούσα κατάσταση.

Ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης που γεννήθηκε στην Πλάκα (Αδριανού και Θέσπιδος) στις 9 Δεκεμβρίου του 1859 όταν η Αθήνα είχε πενήντα χιλιάδες κατοίκους, περιέγραφε  την εικόνα του καρναβαλιού κυρίως τις δυο τελευταίες Κυριακές της Αποκριάς τότε που τα μικρά παιδιά ζητούσαν από τις μανάδες τους να φάνε στο παράθυρο ώστε να διασκεδάζουν με το τρελό πέρασμα των μεταμφιεσμένων με αξέχαστες εικόνες από την "Γκαμήλα" που όπως έλεγε ενοχλούσε τους πλανόδιους εμπόρους αφού ανακάτευε και πέταγε τα πορτοκάλια του μανάβη, τα κουλούρια του κουλουρτζή, με την τεράστια μασέλα της τρόμαζε τις γειτονιές, τα παιδιά αλλά κυρίως τις νεαρές υπηρετριούλες που είχαν έρθει απ' τα χωριά τους δίχως να γνωρίζουν από τέτοιες εμπειρίες.

Η "Γκαμήλα" που δεν ήταν ένα άτομο βέβαια, συνοδεύονταν από τον καμηλιέρη που ήταν ένας μασκαρεμένος , φουμαρισμένος και με το τουμπερλέκι του τραγουδούσε 

"Μπαμπανί, μπαμπανί, Σόνι καταγκέλ

Η παρέα της "Γκαμήλας" είχε και τους εισπράκτορες, αυτούς δηλαδή που ζητούσαν με χωρατά χρήματα από όσους παρακολουθούσαν στον δρόμο αλλά και από εκείνους που κοιτούσαν από τα παραθύρια.

Φωτογραφία στου Φιλοπάππου το 1954

Χαρούμενες παρέες αποτελούσαν την ομάδα που σεργιανούσε στις γειτονιές το γαϊτανάκι, τους μασκαρεμένους που την Καθαρά Δευτέρα με σημείο συνάντησης τις Στήλες του Ολυμπίου Διός ξεσήκωναν την πλάση με τα νταούλια και τις πίπιζες. Το τραγούδι που έλεγαν πριν, παιρνώντας από τις διάφορες συνοικίες ήταν:

Mασκαράδες και πολίται

στις Κολόνες να βρεθείτε...

Επειδή οι απόκριες είχαν τη χαρά του Διόνυσου και τη χάρη επίσης του Θεού με άφθονη οινοποσία, πειράγματα πικάντικα, στις ταβέρνες ακούγονταν ένα τραγούδι του Τίμου Μωραϊτίνη, το:

Tι ρετσίνα κεχριμπάρι:Ταβερνιάρη,ταβερνιάρη,

Βάλε μας να σβύσ' η έννοια..

Ωχ!: Από την κεχριμπαρένια..

Η Πλάκα ήταν γεμάτη από ταβέρνες και την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ο μπακαλιάρος στο τηγάνι με την σκορδαλιά όπου το ξύδι και το σκόρδο ήταν μπόλικα, μεθούσαν όλη την περιοχή.

Πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν που οι Απόκριες στην Πλάκα ήταν μοναδικές με ποικιλία δρώμενων. Εκτός των προαναφερόμενων υπήρχε και μια παρέα ανδρών που μεταμφιέζονταν και εμφανίζονταν σαν Αφρικανοί , χόρευαν και τραγουδούσαν βέβαια - το τραγούδι δεν έλειπε εκείνες τις μέρες- το " Άι Βαλά".

Άλλοι έστηναν κουκλοθέατρο μ' ένα παραβάν, με κεντρικό ήρωα τον Φασουλή και φυσικά από τις μέρες δεν έλειπε ο ξυλοπόδαρος που ήταν κάποιος ο οποίος είχε εκπαιδευτεί στην ισορροπία, ανέβαινε σε δυο ψηλά δοκάρια με μακρύ παντελόνι που τα κάλυπτε κι από πάνω φράκο και ψηλό καπέλο. Εννοείται πως κυκλοφορούσε στις γειτονιές της Πλάκας και ζητούσε χρήματα από τις νοικοκυρές και τους θεατές γενικότερα.

Σιγά σιγά έκαναν την εμφάνισή τους κάποια άρματα αφού πολλές παρέες όπως ήταν μασκαρεμένοι ζητούσαν από τα μόνιππα να τους κάνουν βόλτα.

Λέγεται ότι το 1899 έγινε ο πρώτος καρνάβαλος ο οποίος ήταν αδύνατον να κινηθεί - περάσει μέσα από τα πλακιώτικα στενά δρομάκια. Έτσι το δρομολόγιο της παρέλασης του καρνάβαλου ήταν από τη Φιλελλήνων και πήγαινε στο Σύνταγμα ή κάποιες φορές έφτανε στην Ερμού ή στη Μητροπόλεως.

Ένα άλλο δρομολόγιο ήταν να έχει ως αφετηρία το σημείο κάτω από την Ακρόπολη και διασχίζοντας την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου να φτάνει στην Αμαλίας κι αφού περνούσε από το Ζάππειο, το Σύνταγμα , την Πανεπιστημίου να ολοκληρώνεται η διαδρομή στην Ομόνοια.

Όποια κι αν ήταν η διαδρομή,σημασία είχε ότι το κυρίως γλέντι προς τιμή των ημερών γινόταν στην πλατεία Φιλομούσου Εταιρείας στην Κυδαθηναίων, με κόσμο και στην Αδριανού, με χαρτοπόλεμο και κομφετί που δημιουργούσαν ένα τεράστιο χαλί.

Τέλος όλες οι πηγές αλλά και οι μαρτυρίες λένε ότι από τη δεκαετία του '50 που ξανάρχισε η ζωή να βρίσκει τον δρόμο της, οι μεταμφιεσμένες παρέες κυκλοφορούσαν με τα γνωστά ρόπαλα όπου δεν ήταν και τόσο διασκεδαστική η κατάσταση αφού ο κίνδυνος για τραυματισμούς αλλά και φασαρίες καραδοκούσε. Αυτό η γράφουσα το επιβεβαιώνει καθόσον είχε βρεθεί σε νυχτερινή βόλτα πριν λίγα χρόνια στην Πλάκα, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς.

Η αλήθεια να λέγεται όμως!!ακόμη και στις μέρες μας (πριν την θλιβερή επίσκεψη του ιού) τα βραδάκια στις ταβέρνες της ιστορικής, ρομαντικής και λατρεμένης περιοχής,επίσης στου Ψυρρή, τέτοιες μέρες είχαν άλλη χάρη, άλλη αύρα, διακρίνονταν από την έννοια της αληθινής ψυχαγωγίας που πηγάζει από την ποιότητα γενικά.

Καλές Απόκριες σε όλους

με την ευχή του χρόνου να είναι καλύτερα!!

Με αγάπη και σεβασμό

Υ.Σ Αξίζει να αναφερθεί πως μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων καθώς και τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η κοινωνία είχε πολλά προβλήματα που δεν άφηναν το περιθώριο της ενασχόλησης με την αποκριά και το καρναβάλι. Σύμφωνα με τις πηγές πάντα, τη δεκαετία από το 1920 έως το 1930 οι απόκριες εκδηλώνονταν  μόνο με χοροεσπερίδες που είχε θέση και το φιλανθρωπικό μέρος. Εκείνη την εποχή οι Αθηναίοι ήταν σαν να μη γνώριζαν τα γλέντια έξω στις γειτονιές και στις πλατείες και έτσι χόρευαν στο σπίτι, στα παρκέ όπως έλεγαν. 

Το 1931 όμως δημιουργήθηκε μια ομάδα με σκοπό να αναλάβει τις απόκριες που ονομαζόταν "Κομιτάτο της Αποκριάς" με σκοπό να αναβιώσουν τις παλιές απόκριες. Έτσι η συνοικία του Ψυρρή και η Πλάκα γέμισε πάλι από φουστανελάδες με μουσικά όργανα, ταβέρνες με τον ανάλογο διάκοσμο κι όλα τα άλλα τα δρώμενα (όσα προανέφερα) που ξαναβρήκαν τη θέση τους .