Tο κύριο χαρακτηριστικό των αιγαιοπελαγίτικων νησιών και ιδιαιτέρως των Κυκλάδων, είναι το άσπρο. Επί του θέματος έχουν γίνει πολλές συζητήσεις, επειδή δεν ήταν όλοι σύμφωνοι με το αν έπρεπε να επιβληθεί. Το λευκό καθιερώθηκε από τον γαλλοελβετό αρχιτέκτονα Le Corbusier τη δεκαετία του 1930, αφού ο ίδιος το θεωρούσε ως το χρώμα των οικισμών της Μεσογείου. Θεσμοθετήθηκε ως το επίσημο χρώμα από τον Ιωάννη Μεταξά, που θεώρησε το άσπρο ως το κατάλληλο για την αρμονία του χώρου, ίσως και επειδή δένει με το γλαυκό τ' ουρανού...
Το 2005, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (Κ.Α.Σ) , εξέφρασε τις αμφισβητήσεις του σε παραδοσιακό οικισμό της Θήρας ως προς την ύπαρξη του λευκού και έτσι ξανάρχισαν συζητήσεις. Οι γνώμες ήθελαν την επαναφορά της πολυχρωμίας όπως υπήρχε κάποτε ή της χρησιμοποίησης της πέτρας. Την πολυχρωμία όπως μας έχουν πει πολλοί ηλικιωμένοι νησιώτες αλλά και όπως καταγράφεται σε κάποιες λαογραφικές σημειώσεις, την επέβαλε η οικονομική κατάσταση των ανθρώπων, οι οποίοι μη έχοντας τη δυνατότητα αγοράς χρωμάτων, έβαφαν τα σπίτια τους με ότι χρώμα περίσσευε από τα καράβια τους.
Οι υποστηρικτές του λευκού, όπως είναι και η γράφουσα, θεωρούν πως έτσι επιτυγχάνεται το απόλυτο της λάμψης της Μεσογείου. Είναι το μόνο χρώμα που παρουσιάζει το ελληνικό φως του πολιτισμού και της λαμπρότητας, στοιχεία που έχουν τιμηθεί άπειρες φορές από αμέτρητους καλλιτέχνες. Ένας Αμερικανός νατουραλίστας φιλόσοφος, ο Henry David Thoreau έχει πει "Ένα τοπίο όπου το πλούσιο στοιχείο είναι το αθώο φως του ήλιου, είναι ένα δυνατό τοπίο". Είναι αλήθεια πως στην περίπτωση πολυχρωμίας ο ήλιος θα χάνεται, καθώς επίσης και στην ύπαρξη της πέτρας που απορροφά τον ήλιο. Το άσπρο των νησιών, αυτό το απέριττο αλλά καθαρό, βρίσκει τη θέση του στον ασβέστη ο οποίος διώχνει τις ηλιακές ακτίνες κατά τις δύσκολες καλοκαιρινές ημέρες του καύσωνα. Με το ασβέστωμα συνδέεται η υγεία γι' αυτό παντού ασβεστώνουμε τους κορμούς των δέντρων καθόσον όπως λέμε "καίει" τα μικρόβια. Επίσης το ασβέστωμα είναι μια πανέμορφη εργασία, ιδιαιτέρως όταν τα σπίτια ετοιμάζονται για το Πάσχα αλλά και για το καλοκαίρι.
Οι νησιώτες ,ιδιαιτέρως παλιότερα είχαν μεγάλη αγωνία, αφού τα δικά τους άτομα ήταν ναυτικοί και ζούσαν με το φόβο της κακής είδησης του ναυαγίου...και έτρεχαν στο εκκλησάκι να προσεύχονται και να ελπίζουν.Επίσης ο χειμώνας τους ήταν και σε αρκετά νησάκια είναι ακόμη, πολύ δύσκολος γιατί οι κάτοικοι ήταν μόνοι τους με συντροφιά τις τρικυμίες και το βαθύ γκρίζο της εποχής. Έτσι το λευκό χρώμα γι' αυτούς τους καθαρά ψυχολογικούς λόγους, ήταν αυτό που σκόρπιζε το φως της αισιοδοξίας και της ηρεμίας.
Είναι γεγονός πως κατά την ιστορία του Αιγαίου το λουλακί, η ώχρα και το κόκκινο ήταν τα χρώματα που επικρατούσαν καθώς και κάποιοι άλλοι έντονοι χρωματισμοί, όπως αποκαλύφτηκαν σε κυκλαδίτικες τοιχογραφίες. Στα σύγχρονα χρόνια όμως το άσπρο όπως φαίνεται άρμοσε ώστε αφήνοντας την σκέψη ελεύθερη όταν ταξιδεύεις να νομίζεις πως παντού υπάρχουν γλάροι...Σπουδαίες ιστορικές και περιηγητικές αναφορές του 18ου και 19ου αιώνα σχετικά με τους οικισμούς των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων, κάνουν λόγο για το λευκό.
Κατόπιν συζητήσεων , αμφισβητήσεων και αποφάσεων...η αλήθεια είναι πως το άσπρο μπορεί άψογα να σταθεί ανάμεσα στο γαλάζιο τ' ουρανού και της θάλασσας.
Ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, γνωστός για το λυρικό του λόγο, δίνει την εξής ομορφιά του άσπρου νησιώτικου περιβάλλοντος " T' άσπρα σπιτάκια, οι λουλακιές εκκλησιές, είναι μια μορφή αφθαρσίας. Είναι ακίνητα , καθώς η αιωνιότητα. Η δική μας αιωνιότητα είναι πολυσάλευτη πάντα. Κι ανάμεσα σ' αυτές τις δυο αιωνιότητες, η "εντύπωση"γίνεται "θύμηση".Μια πολύτιμη θύμηση, Να την παίρνουμε μαζί μας για την ώρα του απαυδημού, για την ώρα της νοσταλγίας. Άσπρο και πράσινο και σταχτί είναι το ονειρεμένο νησί...".
Ο Ανδρέας Καραντώνης νησιώτης, θέλει τις Κυκλάδες να γοητεύουν εκτός των άλλων και τη "λευκή μικροσκοπική αρχιτεκτονική τους"...την αισθητική του Αρχιπελάγους. Κάποια χρώματα δεν απορρίπτονται με την ύπαρξη του λευκού, όπως το μπλε, το πράσινο, το κίτρινο στα παραθυρόφυλλα, στις πόρτες στα εσωτερικά των σπιτιών. Ο Νορβηγός διανοούμενος Φερντινάντ Φίννε έγραψε " Και τα χρώματα; Πότε ξανασυνάντησα τη χρυσαφιά τούτη λάμψη πάνω από τα νησιά; Τη ρόδινη απόχρωση; Τη φωτεινή ασπράδα των σπιτιών; Ήταν μοναχά το φως που τα 'κανε όλα τούτα; Το ελληνικό φως που μεταλλάζει τα πάντα σε μύθους κι ονείρατα;Όχι, δεν ήτανε μονάχα υφασμένο με τη θάλασσα, μα έμπαινε μέσα σου, γινότανε κομμάτι του εαυτού σου".
Η ένσταση πολλών ειδικών σήμερα διατυπώνεται στο ότι πια το άσπρο προέρχεται από ακρυλικά χρώματα και όχι από τον ασβέστη. Έτσι είναι διαφορετική η όψη και η αίσθηση. Ο καθηγητής -αρχιτέκτονας Τάσης Παπαϊωάννου εκφράστηκε ως εξής επί του θέματος " ...o ασβέστης δίνει ένα φωτεινό χρώμα, έχει μια διαφάνεια μοναδική, που προσδίδει βάθος και ποτέ δεν καλύπτει την επιφάνεια του τοίχου ομοιόμορφα. Μοιάζει με ζωγραφική. Ζωγραφίζανε τα σπίτια τους τότε, δεν τα βάφανε..".
"Σ' αυτές τις κάτασπρες αυλές όπου φυσά ο νοτιάς,
σφυρίζοντας σε θολωτές καμάρες,
πέστε μου είναι η τρελή ροδιά,
που σκιρτάει στο φως σκορπίζοντας το καρποφόρο γέλιο της,
με ανέμου πείσματα και ψιθυρίσματα,
πέστε μου είναι η τρελή ροδιά,
που σπαρταράει με φυλλωσιές νιογέννητες τον όρθρο,
ανοίγοντας όλα τα χρώματα ψηλά με ρίγος θριάμβου;
Κλείνω το αφιέρωμα στα μοναδικά ελληνικά νησιά, στην ομορφιά των θαλασσών όλου του κόσμου!! με κάποιους στίχους από ένα δικό μου ποίημα με τίτλο "Ταξίδι στο Αιγαίο"
Στων βράχων τον λευκό αφρό
στέκουν εκκλησάκια με χρυσό σταυρό,
στου μαΐστρου, στου γαρμπή το χάδι
οι καμπάνες αντηχούν κάθε βράδυ.
Αγέρωχοι οι γλάροι στον ουρανό πετούν,
τα όνειρα μας θέλουν και ρωτούν,
το βλέμμα μεθάει στη ζωγραφιά,
που του χαρίζουν τα ελληνικά νησιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου