Π
Ο θάνατος δεν σημαίνει το τέλος της ανθρώπινης φύσης.
Τον κύκλο της ζωής ακολουθούν όλα τα όντα του πλανήτη..έχουν αρχή και τέλος.
Κύκλο ζωής έχει και η ανθρώπινη φύση.
Η μεγάλη διαφορά είναι πως σύμφωνα με τον Χριστιανισμό, διάφορες άλλες θρησκείες και φιλοσοφικά ρεύματα ο άνθρωπος με τον θάνατο δεν τελειώνει!
Η επίγεια ζωή αποτελεί το πέρασμα της προετοιμασίας για την "άλλη" την αληθινή ζωή, τότε που η ψυχή περνάει στο επέκεινα.
Όπως και να ΄χει όμως η απώλεια κάθε αγαπημένου προσώπου δημιουργεί μια εσωτερική διαδικασία, το επονομαζόμενο πένθος. Είναι η απουσία, η αλλαγή της καθημερινότητας, είναι που νιώθεις ότι ξεριζώνεται το παρελθόν και το παρόν...είναι όλα τα συναισθήματα που δημιουργούνται και δεν κατακρίνονται βέβαια.
Η ένταση του πένθους καθώς και ο τρόπος που ο καθένας το βιώνει εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες.
Για το πρώτο σκέλος μεγάλο ρόλο παίζουν ο χαρακτήρας, η σχέση με το πρόσωπο που έφυγε, παρόμοιες εμπειρίες ή όχι, η ετοιμότητα για κάτι τέτοιο που προέρχεται μέσα από μελέτη για το θέμα αυτό ή συζητήσεις με ανθρώπους που ασχολούνται, το οικείο περιβάλλον, η ηλικία και ο τρόπος του θανόντος.
Για το δεύτερο σκέλος σημαντικό ρόλο παίζουν τα έθιμα του τόπου και κατά πόσο τα ακολουθούμε, η γνώμη των άλλων που για αρκετούς στέκεται καθοριστική ώστε να βυθίζονται περισσότερο στον πόνο, η καλή ψυχολογική κατάσταση πριν από τον θάνατο, η αληθινή πίστη στην ύπαρξη της ψυχής..και άλλα.
Το πένθος δημιουργεί ποικίλες αντιδράσεις σε συναισθηματικό επίπεδο, σε σωματικό επίπεδο, σε προσωπικό επίπεδο, σε οικογενειακό επίπεδο, σε επαγγελματικό και σε κοινωνικό επίπεδο.
Για τη διάρκεια του πένθους δεν υπάρχουν κανόνες αφού η ιδιοσυγκρασία του καθενός είναι διαφορετική.Άλλος το βιώνει μήνες, άλλος χρόνο, άλλος χρόνια και κάποιοι δεν μπορούν να το διαχειριστούν μόνοι τους, oπότε επιζητούν βοήθεια από ειδικούς συμβούλους (επιστήμονες).
Το πένθος δεν είναι μονομερής κατάσταση αλλά έχει διάφορα στάδια.
Από όσα έχω διαβάσει,από όσα έχω διδαχθεί σε σχετικά σεμινάρια αλλά και από δυνατή προσωπική εμπειρία ως πιο καλή προσέγγιση αναφέρω αυτή της ψυχιάτρου Elisabeth Kubler – Ross (γεννήθηκε στη Ζυρίχη και απεβίωσε στην Αριζόνα) η οποία κάνει ένα διαχωρισμό σε πέντε στάδια.
Ως αρχικό θεωρεί αυτό της άρνησης...δεν μπορεί το άτομο να μπει στην διαδικασία της πραγματικότητας.
Στη συνέχεια το στάδιο του θυμού...
εκνευρισμός προς όλα τα πεδία.
Ως τρίτο στάδιο της διαπραγμάτευσης με τον Θεό ή την μοίρα ή ότι άλλο έχει στο νου του.
Ακολουθεί η κατάθλιψη..η φάση που ο θρήνος ο εσωτερικός πολλές φορές είναι δυνατότερος από κάθε τι άλλο.
Τέλος το στάδιο της αποδοχής...εκεί όπου οι καλές αναμνήσεις έρχονται μπροστά, εκεί που προσαρμόζεται το άτομο και συμβαδίζει με τα νέα δεδομένα.
Δεν θα αναφερθώ στις οδηγίες των ειδικών για την αντιμετώπιση αλλά τους τρόπους θα τους παρουσιάσω μέσα από την δυνατή και πλούσια προσωπική μου εμπειρία.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ
Από τότε που κατάλαβα τον εαυτό μου θυμάμαι την μητέρα μου ντυμένη στα μαύρα καθόσον ο θάνατος είχε χτυπήσει την πατρική οικογένεια του πατέρα μου αλλά και τη δική της στη Μεσσηνία πολλές φορές (η ίδια είχε χάσει και μωρό 17 ημερών το οποίο όχι απλά δεν ξέχασε, αλλά μιλούσε πολύ συχνά γι' αυτό).
Τα γευτήκαμε όλα..τον αιφνίδιο θάνατο ενός λεβέντη ξάδερφου 24 χρονών, ξεκλήρισμα με τα χρόνια της οικογένειας της πιο αγαπημένης μου θείας (όλοι σε νέα ηλικία και κυρίως τα τρία λατρεμένα μου ξαδέρφια..συγγενείς και φίλους πολλούς).
Αυτή η εικόνα όμως της μαμάς μου που δεν έβγαζε τα μαύρα με έπνιγε κυριολεκτικά..αν προσθέσω κιόλας τα βαριά έθιμα της Μεσσηνίας, με μοιρολόγια, φωνές, μαύρα πανιά στα σπίτια, έλλειψη γλυκών, σκεπασμένους καθρέφτες, απουσία γέλιου... νομίζω πως μπορείτε να καταλάβετε γιατί άρχισα να αναζητώ από μικρή τα σχετικά γι' αυτήν την αντιμετώπιση...τι έθιμα ήταν αυτά που δημιουργούσαν χειρότερα εσωτερικά προβλήματα στους πενθούντες;
Κάποια στιγμή την έπεισα σε συνεργασία με την αδερφή μου στον Καναδά να μην τα ξαναφορέσει και να ράψει χρωματιστά φορέματα..ευτυχώς για τα λίγα χρόνια που χάρηκε και άλλαξε η όψη στην σκέψη μου.
Λέω λίγα χρόνια, διότι η επίγεια ζωή της έληξε νωρίς και μάλιστα με λίγους μήνες διαφορά από τον πατέρα μου..αυτή την τραγική απώλεια τη βίωσα στα 18 περίπου.
Επειδή ο πατέρας μου έφυγε πρώτος..η μαμά, μου έδωσε τις καλύτερες συμβουλές καθόσον είχε και η ίδια ταλαιπωρηθεί με τα κάκιστα έθιμα της ελληνικής κοινωνίας για το πένθος.
Μου είπε ότι τα μαύρα δεν δείχνουν την αγάπη στον άνθρωπό μας.Πως ποτέ οι άνθρωποι δεν φεύγουν...απλά δεν τους βλέπουμε..όμως μπορούμε μέσω της εσωτερικής μας σκέψης και δέησης να επικοινωνούμε.
Μου είπε κάτι που το έλεγε ο πατέρας μου ο οποίος έφευγε λέγοντας "Σοφάκι μου" αφού λίγα λεπτά πριν μου έπιασε μια γλυκιά συζήτηση και για τους άλλους τρεις...ότι στο πένθος αλλά και στην τελετή πρέπει να κάνουμε αυτά που ευχαριστούσαν τον θανόντα!
Και κάτι ακόμα που το έλεγαν και οι δυο.
Τον άνθρωπο τον τιμούμε όσο ζει και δεν τον ξεχνάμε όταν φύγει!
Έτσι λοιπόν με τη δύναμη από τις συμβουλές τους και όλα τα άλλα βέβαια που μου έδωσαν (η άριστη σχέση με τα αδέρφια μου είναι δεδομένη) αποδέχτηκα γρήγορα το διπλό γεγονός και έμαθα τόσα χρόνια να ζω μαζί του!
Πλέον (μετά από τρία και..χρόνια) συνειδητοποιώ ότι θα ζω με τον χαμό και του μεγάλου μου αδερφού (1951 - 2019).
Με την εμπειρία αυτή νομίζω πως έχω δικαίωμα.....να τοποθετηθώ στο θέμα της αντιμετώπισης του πένθους λόγω θανάτου.
Η τρόποι αντιμετώπισης είναι αυτά που αρέσουν σε εμάς κι όχι στους άλλους..
Έτσι αν θέλουμε..
Δεν καταπνίγουμε τα συναισθήματα ούτε το κλάμα!
Μιλάμε σ' αυτούς που επιλέγουμε και κλείνουμε την πόρτα σε όσους μας ενοχλούν (περίεργοι, κουτσομπόληδες..).
Αναφερόμαστε στο πρόσωπο που μας λείπει όσο θέλουμε και σ' όποιον αρέσει.
Δεν επιτρέπουμε αυτά τα ενοχλητικά όπως " ο χρόνος είναι γιατρός του πόνου", " σε θέλουμε όπως ήσουν...(αν είναι δυνατόν)","άλλαξε κουβέντα", " άρχισε τις δραστηριότητές σου" κι άλλα παρεμφερή.
Δεν αφήνουμε χωρίς φροντίδα την εξωτερική μας εμφάνιση.
Δίνουμε όσα θέλει ο εσωτερικός μας κόσμος για να συνέλθει.
Τραγουδάμε, χορεύουμε, γελάμε, βγαίνουμε όταν νιώθουμε πως το επιθυμούμε.
Γράφουμε, περπατάμε, δημιουργούμε.
Δεν προσπαθούμε να κάνουμε αυτά τα βήματα βίαια αλλά μόλις εμείς νιώσουμε πως μπορούμε.
Επιλέγουμε όσους συναναστρεφόμαστε περισσότερο από ποτέ.
Δεν ακολουθούμε καθόλου τα έθιμα που μας ρίχνουν περισσότερο στην άβυσσο.
Ξεχνάμε εντελώς το τι "θα πει ο κόσμος"...απλά γιατί κανείς δε βιώνει αυτό που βιώνουμε!
Όπως έλεγε η μάνα μου "καλύτερα να σε ζηλεύουν παρά να σε λυπούνται"..γι' αυτό στεκόμαστε με αξιοπρέπεια στο ύψος μας χωρίς μιζέρια.
Η ΤΡΑΓΙΚΟΤΕΡΗ ΑΠΩΛΕΙΑ
Η πιο τραγική απώλεια λένε ακόμη και οι άγιοι γέροντες είναι αυτή, που χάνει ο γονιός το παιδί...
Έζησα από πολύ κοντά τους γονείς - με τη μάνα ήμουν καθημερινά- ενός παιδιού 25 χρονών στην Αλεξανδρούπολη πριν από χρόνια.Δεν μπορεί κανένας να φανταστεί πως στάθηκαν αυτοί οι γονείς, αυτή η μάνα, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε την αρχοντιά τους που κάλυπτε την θλίψη.Καθημερινά Σοφία μου, μπαίνω στο δωμάτιό του , μου έλεγε, και τον ρωτώ γιατί.. (δυστύχημα λόγω υπερβολικής ταχύτητας με μηχανή), εκεί κλαίω κι οδύρομαι..Και όταν πηγαίναμε στο Κοιμητήριο γελούσαμε, μιλούσαμε για τα κατορθώματά του. Όταν μας καλούσε σπίτι για καφέ, είχε φτιάξει καλούδια κι αρχίζαμε τη συζήτηση με τον ...... στο επίκεντρο.
Ένα από τα Ψυχοσάββατα αυτού του έτους επισκεφθήκαμε ένα Κοιμητήριο κάπου στην Αττική και διαπίστωσα ότι ο ναός ήταν αφιερωμένος από τους γονείς στο μονάκριβο παιδί τους.
Άλλοι γονείς με τα περιουσιακά στοιχεία του παιδιού ή των παιδιών, χτίζουν έργα για το κοινό καλό, άλλοι παρέχουν υποτροφίες σε αριστούχους ή σε μαθητές με χαμηλά οικονομικά κριτήρια.Άλλοι για έρευνες της ιατρικής.
Άλλοι πνίγονται στου βουβό κλάμα, άλλοι θα φωνάξουν αλλά όλοι δίνουν μαθήματα με τη συμπεριφορά τους. Καμιά σχέση με τις έριδες (στο διαδίκτυο πλέον) που δημιουργούν πολλοί από το πλήθος και που δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.
Προσωπικά στα λόγια του πλήθους δεν δίνω σημασία. Εύχομαι όμως (όπως πάντα) να σταματήσει εδώ το κακό..Να μην έρχεται κανείς σ' αυτή τη θέση , όπως των οικείων.
Αυτό το κείμενο (του 2019) προέκυψε μετά από συνεχείς ειδήσεις για ανθρώπους που έφυγαν από τον Σεπτέμβριο του 2018 μέχρι και σήμερα.Τρεις του συγγενικού περίγυρου και άλλοι του γνωστού και φιλικού περιβάλλοντος.
ΓΕΝΙΚΑ
Να μην ξεχνάμε την αιώνια μετάβαση.
Να μην ξεχνάμε πως από εδώ είναι το πέρασμα της προετοιμασίας.
Να μην ξεχνάμε πως οι μικροψυχίες, οι κακίες και τα συναφή (λόγω προεκλογικής περιόδου είναι απίστευτα πολλά...το 2019 αλλά και τώρα το 2023) απλά εμποδίζουν αυτή την προετοιμασία.
Να μην ξεχνάμε πως η λεγόμενη κοινωνική κριτική κυρίως στις μικρές κοινωνίες δεν οδηγεί πουθενά. Μόνο δηλώνει το χαμηλό πνευματικό επίπεδο αυτών που την ασκούν "πόσο έκλαψε;" , "ποιος έκλαψε περισσότερο;" , " την περιουσία την τακτοποίησε; " "δεν φόρεσε καθόλου μαύρα" "πήγε για καφέ δυο μέρες μετά την τελετή", " αμάν χάθηκαν νέοι άνθρωποι κι αυτοί βγήκαν για καφέ", "αδικαιολόγητο να βάζουν στο προφίλ τους τις εκδρομές και τα ταξίδια" , " πρέπει να κλείσουν τα μαγαζιά" και ότι δεν μπορεί να φανταστεί ο νους.
Η απουσία των προσώπων μας δεν ξεπερνιέται, όπως κακώς πολλές φορές λένε αρκετοί...απλά συνηθίζεται, μαθαίνουμε να ζούμε μ' αυτήν και να θυμόμαστε τις ευχάριστες στιγμές!!
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Επειδή δεν μου αρέσει να κάνω αναρτήσεις για ανακοίνωση τέτοιων γεγονότων, γιατί μέρα παρά μέρα αυτό πρέπει να γίνεται...ούτε επετείους γονιών...κτλ..
Προτίμησα μέσα από αυτό το κείμενο να στείλω την αγάπη μου σε όλους που βιώνουν τον πόνο αυτόν τον καιρό...ίσως να καταλάβουμε όλοι πως πρέπει να γνωρίζουμε κάποια πράγματα...μα πάνω απ΄ όλα
ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ ΝΑ ΑΓΑΠΑΜΕ ΤΗ ΖΩΗ γιατί το ποτάμι κυλάει!
Κανένας εκλεκτοί γονείς, οικογένειες, οικείοι γενικά δεν μπορεί να σας δώσει συμβουλές για τη διαχείριση του αποχωρισμού εκτός από κάποιους ειδικούς της ψυχικής υγείας ή καταρτισμένοι πνευματικοί. Σας συμβουλεύω να μην σταθείτε στα ανούσια κλισέ της κοινωνίας, αλλά να βιώσετε το πένθος όπως εσείς θέλετε, να έχετε τον Σταυρό αυτό, επίσης όπως εσείς θέλετε. Οι τρίτοι πρέπει να ευχόμαστε και να προσευχόμαστε "ο Θεός να σας δίνει δύναμη κι οι λατρεμένοι σας άγγελοι να σας τραγουδούν κάθε που χαράζει, να έρχονται σαν πολύχρωμες πεταλούδες ολημερίς, να σας φυλάνε και να σας ευλογούν".
