1953!O χορός "Μάμπο". Στον παλμό των καλλιστείων στην Αθήνα.

Η δεκαετία του '50 όπως είναι γνωστό σε όλους καθόσον αποτελούσε την επαναφορά της "ζωής" σε όλους τους τομείς, χαρακτηριζόταν από πολλές δυσκολίες στην καθημερινότητα της κοινωνίας. 

Το 1953 ήταν μια χρονιά αρκετά χαμηλή οικονομικά, ο κόσμος είχε φτώχεια όπως λέγεται.

Έτσι εκείνη τη χρονιά οι καρναβαλικές εκδηλώσεις, τα αποκριάτικα δρώμενα δεν έδειχναν να πραγματοποιούνται όπως ήθελε ο κόσμος της Αθήνας.

Περιορίστηκε ο εορτασμός και η ψυχαγωγία σε χορούς  στις μεγάλες αίθουσες. Μάλιστα αναφέρεται σε αρκετές πηγές αλλά επιβεβαιώνουμε όλοι όσοι είχαμε την τύχη να ακούσουμε τις αφηγήσεις φίλων και συγγενών, πως απαγορεύτηκε η χρήση και η ρίψη κέρινων αυγών που ήταν γεμάτα χαρτοπόλεμο γιατί κόστιζαν όσο τρία φρέσκα αυγά που αποτελούσαν το γεύμα για μια οικογένεια, εκείνα τα χρόνια...Επίσης για οικονομικούς λόγους απαγορεύτηκαν και οι μάσκες.

Οι χοροί της εποχής ήταν το τανγκό ή τάνγκο, το βαλς βεβαίως!! το φοξ τροτ κι άλλοι γνωστοί χοροί.

Όμως τα προγνωστικά της εποχής ήταν πως ο κόσμος θα επιδίδονταν και σε νέους χορούς που είχαν έρθει στη χώρα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, από τη νότια Αμερική και όμορα εξωτικά μέρη. Έτσι στη ζωή των Αθηναίων εκ των οποίων πολλοί ήταν λάτρεις των χορών, ήρθε το "Μάμπο",η "Κόγκα", η "Ρούμπα".

Κυρίως το "Μάμπο" που είχε ως κύρια πηγή προέλευσής του την Κούβα έγινε ο αγαπημένος χορός για όλους και όλες που ήθελαν να δημιουργούν όμορφες εντυπώσεις!!!

Ανατρέχοντας σε διάφορες πηγές ιστορίας και πολιτισμού βλέπουμε ότι όταν τελείωνε η δεκαετία του '40 στην Αβάνα ο μουσικός Πέρες Πράδο, ήταν αυτός που βρήκε τον κατάλληλο χορό για τη μουσική μάμπο. Η μουσική και ο χορός δεν άργησαν να προχωρήσουν στο Μεξικό και στη Νέα Υόρκη. Το 1950 γενικότερα το λάτιν στοιχείο ήρθε και στην Ελλάδα.

Τα καλλιστεία του 1953 στην Αθήνα.

Η Μις Αθήνα ήταν ο τίτλος για την απόκτηση του οποίου οργανώθηκαν κι έγιναν τα Καλλιστεία σε μια ταβέρνα.

Επειδή Καλλιστεία είχαν γίνει και το 1952 με όλες σχεδόν τις διαγωνιζόμενες να "ντυθούν" με τίτλους ομορφιάς, με τον κόσμο να έχει ξεσηκωθεί για λόγους ηθικής-σεμνοτυφίας, σχεδόν κανένας δεν πίστευε πως θα επαναληφθεί το δρώμενο.

Ο τύπος - οι εφημερίδες της εποχής είχαν βρει τα καλλιστεία ως ένα θέμα που ενδιέφερε τους πολίτες αφού ήθελαν να μαθαίνουν όχι μόνο τα αποτελέσματα αλλά και την εξέλιξη όλων όσων συμμετείχαν..ποια ήταν η πορεία τους και όλα τα σχετικά.

Κάποιες από τις διαγωνιζόμενες για τον παραπάνω τίτλο, αντί να συνεχίζουν τις σπουδές τους στη Νομική ή στην Ιατρική Σχολή που ήταν το όνειρό τους, τις κέρδισε ο κινηματογράφος και ο καλλιτεχνικός χώρος. Κάτι παρόμοιο βέβαια συνέβηκε με τις υποψήφιες αλλά και νικήτριες των μεγάλων καλλιστείων που έγιναν το καλοκαίρι.

Τα καλλιστεία του Ιουνίου του 1953 είχαν ως σκοπό τη διεκδίκηση του "Τίτλου της Καλλίστης" και ήταν η δεύτερη φορά που πραγματοποιούνταν στη μεταπολεμική Ελλάδα.

Υπήρξαν σοβαρές διαμαρτυρίες, γεγονότα, συλλήψεις καθόσον είχαν ξεσηκωθεί κάποιοι από τους πολίτες με την υποστήριξη ενός ιερωμένου και διαδήλωναν έξω από το κέντρο που γινόταν η εκδήλωση.Ακόμη πολλοί αμφισβητούσαν το αποτέλεσμα οπότε και γι' αυτό υπήρξαν αντιδράσεις.Επεισοδιακό δηλαδή το ξεκίνημα της διοργάνωσης των Καλλιστείων.

Για την ακρίβεια φασαρία έγινε και μέσα στον χώρο του διαγωνισμού!

Ο λόγος όπως προέγραψα ήταν η αμφισβήτηση από αρκετούς για τα αποτελέσματα.

Πρόεδρος της επιτροπής των αποτελεσμάτων ήταν η Μαρίκα Κοτοπούλη. Η συνεδρίαση έγινε σε πολύ δυνατούς ρυθμούς.

Τα αποτελέσματα ήθελαν: τη Ντορέτα Ξηρού με τον τίτλο της Σταρ Ελλάς, την Αντουανέτα Ροντοπούλου

Μις Ελλάς ,την Ερμίνα Δαμάσκου ως Αναπληρωματική Σταρ Ελλάς και την Αλεξάνδρα Λαδίκου ως Αναπληρωματική Μις Ελλάς. 

Το κοινό διαμαρτυρήθηκε έντονα γιατί υποστήριζε την Αλεξάνδρα Λαδικού που ήταν η Αναπληρωματική για μια ψήφο διαφορά από την Σταρ Ελλάς.

Προς την επιτροπή εκσφενδονίστηκαν διάφορα πράγματα από τα τραπέζια.

Η εξέλιξη ήθελε την Ντορέτα Ξηρού να μην προχωρήσει στο εξωτερικό..αντίθετα με την Αλεξάνδρα Λαδίκου η οποία στον διαγωνισμό "Μις Κόσμος 1953" είχε τη δεύτερη θέση και πάλι για μια μόνο ψήφο διαφορά!!

Οι πηγές για το παρόν άρθρο είναι περιοδικά που κατά καιρούς έχω προμηθευτεί από παλαιοβιβλιοπωλεία.

Οι φωτογραφίες από διαδικτυακή πηγή, χωρίς δικαιώματα.

Γυναίκα και αξιοπρέπεια.

Γυναίκα,άνθρωπος του θηλυκού γένους σύμφωνα με το λεξικό. 

Θηλυκό γένος...η φύση, η γαία,η θάλασσα,η βροχή, η αστραπή, η σελήνη,η φωτιά,η εστία,η μάνα,

η αδερφή,η σύντροφος,η ερωμένη,η αγάπη, η ελπίδα,η Ανάσταση,η Παναγιά.

Αξιοπρέπεια σύμφωνα με το λεξικό σημαίνει κοσμιότητα, ευγένεια ήθους που εννοείται πως το ιδανικό είναι να μας χαρακτηρίζει όλους ανεξαρτήτου φύλου.

Στο παρόν κείμενο δράττομαι της ευκαιρίας από την Παγκόσμια Ημέρα για να αναφερθώ στον σύνδεσμο της γυναίκας με την αξιοπρέπεια  καθόσον για την ισότητα των δυο φύλων, τους αγώνες για τα δικαιώματα που δεν είχαν οι γυναίκες, για το σημαντικό θέμα περί κακοποίησης κάθε μορφής, έχω αναφερθεί σε παρελθοντικά κείμενα αλλά υπάρχουν λόγω της ημέρας πολλές αναφορές γενικότερα.

Η γυναίκα ως ύπαρξη εκπροσωπεί την αξιοπρέπεια, χαρακτηρίζεται από ομορφιά ψυχής, από λεπτότητα, από ευγένεια συμπεριφοράς,τρυφερότητα, από το ένστικτο της προστασίας όπως λέμε το μητρικό ένστικτο, το οποίο δεν έχει σχέση με την τεκνοποίηση αφού υπάρχουν γυναίκες που δεν τεκνοποιούν αλλά μέσω αυτού του ένστικτου βοηθούν τον συνάνθρωπο και γυναίκες που έχουν τεκνοποιήσει και κακοποιούν, παραμελούν ή εγκαταλείπουν τα παιδιά τους. Είναι αυτή που η δυναμικότητά της περικλείεται στον μανδύα των προαναφερομένων χαρακτηριστικών.

Κάθε άνθρωπος με την αξιοπρέπειά του εκπέμπει τον σεβασμό προς τους άλλους και προκαλεί τον σεβασμό των άλλων. Έτσι συμβαίνει και με την κάθε γυναίκα της οποίας την αξιοπρέπεια δεν έχει δικαίωμα να θίγει βέβαια κανένας. Γεγονός είναι όμως ότι οφείλει και η ίδια να προστατεύει την αξιοπρέπειά της , να την καλλιεργεί, να την μεταλαμπαδεύει με την ομορφιά της συμπεριφοράς της στην κοινωνία.

Η κάθε μορφή βίας (λεκτική, συναισθηματική, σωματική) εννοείται ότι υπονομεύει τα θεμελιώδη δικαιώματα της κάθε γυναίκας και φυσικά την αξιοπρέπεια που είναι ένα από αυτά.

Στο σημείο αυτό θέλω να τονίσω ότι στις περιπτώσεις βίας ή κακοποίησης δεν χάνει την αξιοπρέπεια το θύμα (γυναίκα αφού σ' αυτήν αναφέρομαι), αλλά ο θύτης (άνδρας ή γυναίκα) χάνει τη δική του αξιοπρέπεια (ή αποδεικνύει ότι δεν την είχε ποτέ) και επιπλέον προσβάλει , καταπατά την αξιοπρέπεια του θύματος (γυναίκας).

Για τον λόγο αυτό καμιά γυναίκα που είναι θύμα βίας (κανένα θύμα γενικά) δεν πρέπει να ντρέπεται, να νιώθει μειονεκτικά κι αυτό να στέκεται ως εμπόδιο στην καταγγελία του περιστατικού. Αντιθέτως που ο κάθε θύτης (άνδρας ή γυναίκα) πρέπει να ντρέπεται και επιπλέον να γνωρίζει ότι όσο ζει θα είναι έτοιμος να υποστεί τις ανάλογες με το αδίκημα, με την ή τις πράξεις του συνέπειες. Είναι επιεικώς απαράδεκτο αυτό που συμβαίνει τουλάχιστον στην ελληνική κοινωνία ακόμα και σήμερα, να απομονώνουν το θύμα (πολλές αληθινές ιστορίες επ' αυτού), να του εντείνουν την άσχημη ψυχολογία, να το κάνουν να νιώθει ότι έχασε την αξιοπρέπειά του αντί αυτή τη συμπεριφορά να την έχουν προς τον θύτη, ευελπιστώντας πως ίσως  έτσι υπάρχει ελπίδα για το καλύτερο..

Μέσα από την εθελοντική μου πορεία έχω βιώσει απίστευτες καταστάσεις, όπως πλήθος συγγενών να εξαπολύει ύβρεις, να μειώνει, να περιφρονεί το κοριτσάκι - θύμα ή το αγοράκι - θύμα, λέγοντάς του "που είναι η αξιοπρέπειά σου;" , ενώ τον συγγενή - θύτη δεν τον ενοχλούν, δεν του κλείνουν την πόρτα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα κάποιο, αγαπημένης προσωπικότητας..

Το επόμενο λεπτό αλλά καταλυτικό σημείο είναι αυτό στο οποίο η κάθε γυναίκα δείχνει, καλλιεργεί , μεταλαμπαδεύει την αξιοπρέπειά της.

Δυστυχώς τα φθηνά πρότυπα γυναικείας παρουσίας που προάγονται για ιδιοτελείς σκοπούς , όχι μόνο δεν καλλιεργούν την αξιοπρέπεια αλλά παρασύρουν τις γυναίκες σ' έναν απίστευτο ξεπεσμό. 

Η γυναικεία αξιοπρέπεια δεν φύεται στην επίδειξη των εξωτερικών χαρακτηριστικών, δεν καλλιεργείται στις φυσικές ή τεχνητές καμπύλες, στα σημεία της θηλυκότητας, στο προκλητικό στήσιμο αλλά στη φωτεινή ψυχή, στην ευγενική συμπεριφορά, στην καλοσύνη, στη μετριοφροσύνη, σε κάθε τι από το οποίο παράγονται στοιχεία αυτοβελτίωσης και στη συνέχεια βελτίωσης του κοινωνικού συνόλου.Θεωρείται αυτονόητο πως μια γυναίκα πρέπει να είναι καθαρή, περιποιημένη, με όμορφα ρούχα , μπιζού, όμορφο μακιγιάζ (αν της αρέσει βέβαια) που θα συνδυάζονται με την απαλότητα, την ευωδιά του εσωτερικού της κόσμου, του καλλιεργημένου νου της.

Προστατεύεται η αξιοπρέπεια όταν δεν προσπαθείς με δόλιους τρόπους να αναδειχθείς, όταν συμπεριφέρεσαι καθαρά και ξάστερα σαν τα γάργαρα νερά της θάλασσας πριν την έλευση του πλήθους των λουόμενων, όταν τιμάς τη γυναικεία φύση, όταν απολαμβάνεις τον έρωτα σ' όλο του το μεγαλείο κρατώντας τις στιγμές σου σαν άγιο φυλαχτό, δίχως να γίνεσαι κοινό θέαμα και θέμα, όταν ξέρεις τι θέλεις και που βρίσκεσαι. Όταν έχεις συνειδητοποιήσει ότι όλοι οι αγώνες που πραγματοποιήθηκαν για την ισότητα, για τα κοινωνικά, για τα εργασιακά δικαιώματα δεν έγιναν για να λάβει η γυναίκα ανώτερη θέση από τον άνδρα αλλά ίση όπως είναι το αυτονόητο για όλους τους ανθρώπους.

Επίσης αξιοπρέπεια της γυναικείας υπόστασης είναι ο σεβασμός προς κάθε γυναίκα του πλανήτη ανεξαρτήτως φυλής , θρησκείας, γλώσσας. Πως είναι δυνατόν να βροντοφωνάζουμε για δικαιώματα , για την ισότητα κι άλλα πολλά ακόμη, όταν εμείς οι ίδιες δεν νιώθουμε ίσες με τις άλλες γυναίκες στον κόσμο;

Μαζί λοιπόν με όλα όσα απέκτησε το γυναικείο φύλο,όλα όσα του ανήκαν αλλά είχαν καταπατηθεί....οφείλει να φωτίζει την κοινωνία με την αξιοπρέπειά του. Δεν οφείλουν μόνο οι άλλοι σε εμάς αλλά και εμείς στο εαυτό μας.

Τέλος αξιοπρέπεια λέγεται η συμπεριφορά μας προς τούτη τη μέρα και τις μελαψές γυναίκες που άναψαν τη φλόγα, η μνήμη με σεβασμό στην Καλιρρόη Παρρέν, στις ηρωίδες του '21,στις αγωνίστριες του Έπους του '40 , στις γυναίκες από τις οποίες στα χρόνια του Πολέμου και μετά τους παρουσίασαν τα μωρά ως νεκρά και ουσιαστικά τα "έκλεψαν" για να τα πουλήσουν σε πλούσια ζευγάρια του εξωτερικού..τα μωρά που αποτελούσαν γεννήματα βιασμών ή αποτυχημένων σχέσεων, σ' όλες εκείνες που έγιναν η μεγάλη γέφυρα για να  απολαμβάνουμε τη ζωή. Αξιοπρέπεια λέγεται ο σεβασμός σ' όλες τις γυναίκες που πεθαίνουν ή βλέπουν τα παιδιά τους να πεθαίνουν από την πείνα στις λεγόμενες υποανάπτυκτες χώρες, σ' εκείνες που έπεσαν θύματα της παγκόσμιας κατάστασης....κι άλλα πολλά ακόμα.

Έτσι η μέρα αυτή δεν έχει τόση σχέση με ξέφρενα γλέντια (ανεξαρτήτως αν λόγω της κατάστασης δεν πραγματοποιούνται) αλλά με ουσιαστικές εκδηλώσεις μνήμης και αγωνιστικούς στόχους.

Με αγάπη, σεβασμό και την ελπίδα καθημερινά όλο και περισσότερες γυναίκες να τιμούν και να προστατεύουν (με καταγγελίες όπου πρέπει) την αξιοπρέπειά τους, με την ευχή να πάψουν να υπάρχουν γυναίκες - θύματα στον πλανήτη.

Παρελθοντικό ταξίδι στη δεκαετία του ΄50, περί πνευματικής κίνησης και αποκατάστασης πολιτικών αναπήρων!

 

Εδώ κι αρκετό καιρό έχω αρχίσει να παρουσιάζω κείμενα με διάφορα θέματα για την Αθήνα του '50 (θα ακολουθήσουν και για άλλες εποχές). Αυτή η ιδέα γεννήθηκε από διάφορα συγγράμματα που διαθέτω στη βιβλιοθήκη μου, μνήμες από τις αφηγήσεις αγαπημένων συγγενών μου και φυσικά βιβλία που κατά καιρούς έχω μελετήσει. Η αλήθεια είναι ότι επειδή στην Αθήνα ερχόμουν από πολύ μικρή, ως πόλη την αγαπώ και πραγματικά πονώ για την καταστροφή της ..που ήταν ο νόμος της αντιπαροχής και άλλοι ιδιοτελείς σκοποί.Όταν ανεβαίνω (πριν της περιόδου που ζούμε) στην Ακρόπολη ή στον Λυκαβηττό και ακούω τους τουρίστες να θαυμάζουν τη φυσική ομορφιά με τους λόφους, τα βουνά, τα ποτάμια που κλείστηκαν..και να δηλώνουν την απορία και την θλίψη τους για την άναρχη, την απάνθρωπη τσιμεντούπολη όπως την κατάντησαν, νιώθω θλίψη.

Με κάποια θέματα ακόμη θα ολοκληρώσω το ταξίδι στη δεκαετία του '50 και στην Αθήνα εκείνης της εποχής. 

Στο σημερινό κείμενο κάνοντας μια αναδρομή θα παρουσιάσω στοιχεία για την πνευματική κίνηση και κατόπιν για ένα θέμα που λίγοι γνωρίζουν και θυμούνται " την αποκατάσταση των πολιτικών αναπήρων".

Ένας θείος μου μας έλεγε ότι τότε...όταν έφευγε για το αιώνιο ταξίδι κάποιος λογοτέχνης ή άνθρωπος των γραμμάτων γενικότερα, όλη η κοινωνία με κάθε τρόπο προσπαθούσε να εκδηλώσει τη θλίψη της, να δείξει την εκτίμησή της. Όμως στη ζωή δεν έδιναν ιδιαίτερη σημασία στις προσωπικότητες της λογοτεχνίας ή της ποίησης. Το  γιατί  δεν  το   θυμάμαι  αλλά  το  ανακάλυψα   χρόνια  αργότερα   όταν 

σ' ένα απόκομμα  της εφημερίδας "Προοδευτική Αλλαγή" της 4ης  Ιανουαρίου 1952 που έπεσε στα χέρια μου πριν από λίγα χρόνια, ο μεγάλος μας Νικηφόρος Βρεττάκος έγραφε :

"H απόσταση μεταξύ λογοτεχνών και κοινού που υπήρχε έγινε περισσότερο εμφανής. Η σημασία των λογοτεχνών για το κοινό στηρίζεται στο έργο τους. Το φτώχαιμά τους συνεπώς μαζί με την άμβλυνση των ηθών που έκαμαν ό,τι μπορούσαν για να μη διαφύγει ούτε και από την αντίληψη του τελευταίου ενδιαφερομένου για τα Γράμματα, έκαμαν τον κόσμο να χάσει το ενδιαφέρον του και να διακόψει την επικοινωνία του σχεδόν με το ελληνικό βιβλίο. Εδημιουργήθη ένα είδος κρίσεως που έγινε προσπάθεια να ερμηνευθεί  κατά διαφόρους τρόπους. Απεδόθη στην εποχή ή στην οικονομική κατάσταση, ενώ δεν πρόκειται για κρίση του κοινού,αλλά για κρίση αυτών τούτων των δημιουργών.Η έλλειψη σοβαρότητος στην πνευματική μας ζωή έχει ως αποτέλεσμα την αδιαφορία του κόσμου".

Λόγια σημαντικά τα οποία έχω συναντήσει και σ΄άλλους λόγιους.

Αυτού του είδους η κρίση ήταν και στον θεατρικό τομέα αφού το 1951 δεν είχε δημιουργεί κάτι που να μπορούσε κανείς να το θεωρήσει αξιόλογο.

Ως επιτυχίες της χρονιάς εκείνης που γράφηκαν από Έλληνες συγγραφείς ,έχουν αναφερθεί 

οι "Τρεις κόσμοι" του Διονύση Ρώμα το οποίο ως παράσταση παίχτηκε στην Εθνική σκηνή και ένα ακόμη , η κωμωδία " Δελησταύρου και υιός" των Γιαννακόπουλου - Σακελλάριου που γυρίστηκε από το θίασο που είχε ο Βασίλης Λογοθετίδης.

Αυτά τα θεατρικά έργα για τη χρονιά αναφέρονται εκτός από άλλες πηγές και απ' τον Πέλο Κατσέλη στον απολογισμό του θεατρικού του 1951.

Εκείνη την χρονιά, τον Αύγουστο του '51 δηλαδή στο Παναθηναϊκό στάδιο θα γίνονταν διεθνείς αγώνες και έτσι ο δήμαρχος της Αθήνας ο Κώστας Κοτζιάς είχε σκεφτεί να αναβιώσει τη γιορτή των Παναθηναίων, μετά από 2.000 χρόνια!!!Τη σκέψη αυτή την έκανε για να βοηθήσει την τουριστική ανάπτυξη της πόλης. Οι άνθρωποι τους οποίους ήθελε για σύμβουλους γι΄αυτό το βήμα ήταν ο σκηνοθέτης ο Πέλος Κατσέλης και η χορογράφος η Ραλλού Μάνου. Αυτή η ιδέα όμως δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Μια θεία μου έλεγε πως κάποιοι επαινούσαν τον Κοτζιά γι' αυτή την προσπάθεια κι άλλοι τον σιχτίριζαν..

Το δεύτερο θέμα..

Ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που είχε αφήσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Εμφύλιος αλληλοσπαραγμός στη συνέχεια ήταν αυτό της αποκατάστασης των αναπήρων του άμαχου πληθυσμού.

Στη περιοχή του Παλαιού Ψυχικού είχε ιδρυθεί το " Κέντρο Αποκατάστασης Πολιτικών Αναπήρων"  από το Υπουργείο Πρόνοιας και το Αμερικανικό Ίδρυμα Εγγύς Ανατολής, το οποίο συντηρούσε η διοίκηση οικονομικής συνεργασίας της Αμερικανικής αποστολής. Το κέντρο είχε ως σκοπό να εφοδιάζει με σιδερένια βοηθήματα τους ανάπηρους , είχε γυμναστή ώστε να τους βοηθά σε μια όσο γινόταν ποιοτική ζωή και διέθετε εργοτάξια για διάφορες τέχνες - επαγγέλματα όπως υποδηματοποιούς, ραφτάδες, ωρολογοποιούς. 

Όλες οι πηγές από τον Γιάννη Καιροφύλα έως διάφορες αφηγήσεις αναπήρων και επιστημόνων που εργάστηκαν και συνεργάστηκαν στο κέντρο, αναφέρονται με μοναδικά εγκώμια στον διευθυντή του ΚΑΠΑΨ που κυριολεκτικά θυσίασε πολλά απ' τη ζωή του για τον τομέα των αναπήρων, τον Σπύρο Θεολόγο. Τον χαρακτηρίζουν ως φωτισμένο άνθρωπο, ως σωστό ιεραπόστολο (Γ.Καιροφύλας), επίσης στον ιστότοπο "Εργοθεραπεία στην Ελλάδα" αναφέρεται ότι ο Σπύρος Θεολόγος, ήταν εμπειρογνώμονας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας στην Αποκατάσταση Ανάπηρων και υπηρέτησε στη Μαλαισία και σε άλλες χώρες της Άπω Ανατολής, παίρνοντας άδεια από το νέο Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης Ανάπηρων.Ακόμη στην ίδια πηγή γράφεται ότι ο εν λόγω διευθυντής ήταν ένας πολύ εμπνευσμένος και κινητοποιημένος στην αποκατάσταση, άνθρωπος.

Το συγκλονιστικό σχετικά με το θέμα είναι το κείμενο που έγραψε το 2019 σε κάποια διαδικτυακή σελίδα, ένας κύριος που αναφέρεται με λεπτομέρειες στο έργο του αείμνηστου Σπύρου Θεολόγου, τον ονομάζει οραματιστή ως ιδρυτή του Εθνικού Ιδρύματος Αποκατάστασης Ανάπηρων το οποίο φέρει το όνομά του και βρίσκεται στην οδό Σπύρου Θεολόγου 1 στο Ίλιον. Φυσικά αναφέρεται με συγκινητικά λόγια στον ανθρωπισμό και στην καλοσύνη του, στο ότι ο μόνος του σκοπός ήταν η στήριξη των ανθρώπων που είχαν προβλήματα αναπηρίας και το όνειρό του να λειτουργεί το Ίδρυμα και οι σχολές ή εργοτάξια ή εργαστήρια με διάφορες ειδικότητες. Όμως όπως γίνεται πάντα, όταν ο οραματιστής, ο ιδρυτής φεύγει απ΄τη ζωή...τα πράγματα τροποποιούνται σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά των συνεχιστών και των εποχών! 

Ξέφυγα λίγο από το θέμα αλλά θεωρώ ουσιώδη των αναφορά στον άνθρωπο που θυσιάστηκε για τους συνανθρώπους του ...είναι ιδιαίτερη η συγκίνησή μου μ' αυτές τις ανακαλύψεις στη σημερινή μου αναζήτηση καθόσον ο Σπύρος Θεολόγος είναι ο άνθρωπος που εγγονή του είναι η αγαπημένη μου βαφτιστήρα στην Ελλάδα...

Μακάρι να υπήρχαν σήμερα τέτοιοι άνθρωποι κι ο πόνος θα ήταν μικρότερος στην κοινωνία (σχεδόν μέχρι το 1994 που έφυγε από τη ζωή προσπαθούσε και μάχονταν για την αποκατάσταση των ανάπηρων συνανθρώπων, με απόλυτη τιμιότητα, με αληθινή θυσία, δίχως σκέψεις ιδιοτέλειας και μεγαλείων..).

Το αφιέρωμα στη δεκαετία του ' 50 θα συνεχιστεί...

 

Aποκριάτικη Αθήνα σε άλλες εποχές (Πλάκα,Ψυρρή..).

Για την αποκριάτικη όψη της Αθήνας με κεντρικά μέρη την Πλάκα, του Ψυρρή, το Ζάππειο,του Φιλοπάππου άκουγα από τα παιδικά μου χρόνια, έχοντας θείες και θείους που γεννήθηκαν στην πρωτεύουσα και που αν ζούσαν θα ξεπερνούσαν τη διάρκεια του ενός αιώνα. Στην πορεία οι αφηγήσεις τους που παρέμειναν ως ζωντανές μνήμες μέσα μου, συναντήθηκαν με το πνευματικό υλικό ανθρώπων που ασχολήθηκαν μ' αυτή την πόλη όπως τον Γιάννη Καιροφύλα, ξένων περιηγητών, με το έντυπο υλικό συγγραμμάτων από διάφορες βιβλιοθήκες , μουσεία, εκθέσεις που επισκεπτόμουν πριν την παρούσα κατάσταση.

Ο ποιητής Γεώργιος Δροσίνης που γεννήθηκε στην Πλάκα (Αδριανού και Θέσπιδος) στις 9 Δεκεμβρίου του 1859 όταν η Αθήνα είχε πενήντα χιλιάδες κατοίκους, περιέγραφε  την εικόνα του καρναβαλιού κυρίως τις δυο τελευταίες Κυριακές της Αποκριάς τότε που τα μικρά παιδιά ζητούσαν από τις μανάδες τους να φάνε στο παράθυρο ώστε να διασκεδάζουν με το τρελό πέρασμα των μεταμφιεσμένων με αξέχαστες εικόνες από την "Γκαμήλα" που όπως έλεγε ενοχλούσε τους πλανόδιους εμπόρους αφού ανακάτευε και πέταγε τα πορτοκάλια του μανάβη, τα κουλούρια του κουλουρτζή, με την τεράστια μασέλα της τρόμαζε τις γειτονιές, τα παιδιά αλλά κυρίως τις νεαρές υπηρετριούλες που είχαν έρθει απ' τα χωριά τους δίχως να γνωρίζουν από τέτοιες εμπειρίες.

Η "Γκαμήλα" που δεν ήταν ένα άτομο βέβαια, συνοδεύονταν από τον καμηλιέρη που ήταν ένας μασκαρεμένος , φουμαρισμένος και με το τουμπερλέκι του τραγουδούσε 

"Μπαμπανί, μπαμπανί, Σόνι καταγκέλ

Η παρέα της "Γκαμήλας" είχε και τους εισπράκτορες, αυτούς δηλαδή που ζητούσαν με χωρατά χρήματα από όσους παρακολουθούσαν στον δρόμο αλλά και από εκείνους που κοιτούσαν από τα παραθύρια.

Φωτογραφία στου Φιλοπάππου το 1954

Χαρούμενες παρέες αποτελούσαν την ομάδα που σεργιανούσε στις γειτονιές το γαϊτανάκι, τους μασκαρεμένους που την Καθαρά Δευτέρα με σημείο συνάντησης τις Στήλες του Ολυμπίου Διός ξεσήκωναν την πλάση με τα νταούλια και τις πίπιζες. Το τραγούδι που έλεγαν πριν, παιρνώντας από τις διάφορες συνοικίες ήταν:

Mασκαράδες και πολίται

στις Κολόνες να βρεθείτε...

Επειδή οι απόκριες είχαν τη χαρά του Διόνυσου και τη χάρη επίσης του Θεού με άφθονη οινοποσία, πειράγματα πικάντικα, στις ταβέρνες ακούγονταν ένα τραγούδι του Τίμου Μωραϊτίνη, το:

Tι ρετσίνα κεχριμπάρι:Ταβερνιάρη,ταβερνιάρη,

Βάλε μας να σβύσ' η έννοια..

Ωχ!: Από την κεχριμπαρένια..

Η Πλάκα ήταν γεμάτη από ταβέρνες και την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ο μπακαλιάρος στο τηγάνι με την σκορδαλιά όπου το ξύδι και το σκόρδο ήταν μπόλικα, μεθούσαν όλη την περιοχή.

Πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν που οι Απόκριες στην Πλάκα ήταν μοναδικές με ποικιλία δρώμενων. Εκτός των προαναφερόμενων υπήρχε και μια παρέα ανδρών που μεταμφιέζονταν και εμφανίζονταν σαν Αφρικανοί , χόρευαν και τραγουδούσαν βέβαια - το τραγούδι δεν έλειπε εκείνες τις μέρες- το " Άι Βαλά".

Άλλοι έστηναν κουκλοθέατρο μ' ένα παραβάν, με κεντρικό ήρωα τον Φασουλή και φυσικά από τις μέρες δεν έλειπε ο ξυλοπόδαρος που ήταν κάποιος ο οποίος είχε εκπαιδευτεί στην ισορροπία, ανέβαινε σε δυο ψηλά δοκάρια με μακρύ παντελόνι που τα κάλυπτε κι από πάνω φράκο και ψηλό καπέλο. Εννοείται πως κυκλοφορούσε στις γειτονιές της Πλάκας και ζητούσε χρήματα από τις νοικοκυρές και τους θεατές γενικότερα.

Σιγά σιγά έκαναν την εμφάνισή τους κάποια άρματα αφού πολλές παρέες όπως ήταν μασκαρεμένοι ζητούσαν από τα μόνιππα να τους κάνουν βόλτα.

Λέγεται ότι το 1899 έγινε ο πρώτος καρνάβαλος ο οποίος ήταν αδύνατον να κινηθεί - περάσει μέσα από τα πλακιώτικα στενά δρομάκια. Έτσι το δρομολόγιο της παρέλασης του καρνάβαλου ήταν από τη Φιλελλήνων και πήγαινε στο Σύνταγμα ή κάποιες φορές έφτανε στην Ερμού ή στη Μητροπόλεως.

Ένα άλλο δρομολόγιο ήταν να έχει ως αφετηρία το σημείο κάτω από την Ακρόπολη και διασχίζοντας την οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου να φτάνει στην Αμαλίας κι αφού περνούσε από το Ζάππειο, το Σύνταγμα , την Πανεπιστημίου να ολοκληρώνεται η διαδρομή στην Ομόνοια.

Όποια κι αν ήταν η διαδρομή,σημασία είχε ότι το κυρίως γλέντι προς τιμή των ημερών γινόταν στην πλατεία Φιλομούσου Εταιρείας στην Κυδαθηναίων, με κόσμο και στην Αδριανού, με χαρτοπόλεμο και κομφετί που δημιουργούσαν ένα τεράστιο χαλί.

Τέλος όλες οι πηγές αλλά και οι μαρτυρίες λένε ότι από τη δεκαετία του '50 που ξανάρχισε η ζωή να βρίσκει τον δρόμο της, οι μεταμφιεσμένες παρέες κυκλοφορούσαν με τα γνωστά ρόπαλα όπου δεν ήταν και τόσο διασκεδαστική η κατάσταση αφού ο κίνδυνος για τραυματισμούς αλλά και φασαρίες καραδοκούσε. Αυτό η γράφουσα το επιβεβαιώνει καθόσον είχε βρεθεί σε νυχτερινή βόλτα πριν λίγα χρόνια στην Πλάκα, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς.

Η αλήθεια να λέγεται όμως!!ακόμη και στις μέρες μας (πριν την θλιβερή επίσκεψη του ιού) τα βραδάκια στις ταβέρνες της ιστορικής, ρομαντικής και λατρεμένης περιοχής,επίσης στου Ψυρρή, τέτοιες μέρες είχαν άλλη χάρη, άλλη αύρα, διακρίνονταν από την έννοια της αληθινής ψυχαγωγίας που πηγάζει από την ποιότητα γενικά.

Καλές Απόκριες σε όλους

με την ευχή του χρόνου να είναι καλύτερα!!

Με αγάπη και σεβασμό

Υ.Σ Αξίζει να αναφερθεί πως μετά το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων καθώς και τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η κοινωνία είχε πολλά προβλήματα που δεν άφηναν το περιθώριο της ενασχόλησης με την αποκριά και το καρναβάλι. Σύμφωνα με τις πηγές πάντα, τη δεκαετία από το 1920 έως το 1930 οι απόκριες εκδηλώνονταν  μόνο με χοροεσπερίδες που είχε θέση και το φιλανθρωπικό μέρος. Εκείνη την εποχή οι Αθηναίοι ήταν σαν να μη γνώριζαν τα γλέντια έξω στις γειτονιές και στις πλατείες και έτσι χόρευαν στο σπίτι, στα παρκέ όπως έλεγαν. 

Το 1931 όμως δημιουργήθηκε μια ομάδα με σκοπό να αναλάβει τις απόκριες που ονομαζόταν "Κομιτάτο της Αποκριάς" με σκοπό να αναβιώσουν τις παλιές απόκριες. Έτσι η συνοικία του Ψυρρή και η Πλάκα γέμισε πάλι από φουστανελάδες με μουσικά όργανα, ταβέρνες με τον ανάλογο διάκοσμο κι όλα τα άλλα τα δρώμενα (όσα προανέφερα) που ξαναβρήκαν τη θέση τους .

Σάββατα αφιερωμένα στις ψυχές στην αιωνιότητα.

 

Η επίγεια ζωή αποτελεί το πέρασμα για την αιωνιότητα σύμφωνα με τη θρησκεία μας, όπως γνωρίζουμε κι όπως αναφέρουμε συχνά,όσοι βέβαια έχουμε κοινά πιστεύω σ' αυτόν τον τομέα. Όλοι έχουμε οικεία ή  αγαπημένα πρόσωπα από κάθε τομέα της ζωής μας που πλέον δεν βρίσκονται κοντά μας.Είναι πολύ δύσκολο να συμβιβαστούμε με την ιδέα της απώλειας γιατί μπορεί να το γνωρίζουμε, αλλά σχεδόν κανένας δεν το συνειδητοποιεί.. 

Πιστεύω ακράδαντα έπειτα από προσωπικές μου καταστάσεις ότι οι ψυχές ζουν και βρίσκονται κοντά μας. Αποτελούν τη ροδόχρωμη σκιά της ανατολής, την πιο γλυκιά ηλιαχτίδα που χαϊδεύει το πρόσωπό μας το χειμωνιάτικο πρωινό, τη φανταχτερή πεταλούδα που έρχεται στη λεβάντα μας την άνοιξη, τη σπάνια αχιβάδα και το ξεχωριστό κοχύλι που μας προσμένουν στο λατρεμένο ακρογιάλι.

Η πάλη των συναισθημάτων μας που δημιουργείται με την απώλεια, τα πως και τα γιατί, έρχονται με τον καιρό και συμβαδίζουν με την καθημερινότητά μας, αφήνοντας βέβαια την γλυκόπικρη γεύση αυτού του μυστηριώδους εσωτερικού κενού. Οι άνθρωποί μας, λείπουν αλλά προχωράμε τη ζωή μας καθόσον το τρενάκι δεν σταματάει τη διαδρομή του. Πολλές φορές μιλάμε με τις ψυχές, τις επικαλούμαστε στις δύσκολες στιγμές, τις συνδέουμε με πράγματα ή καταστάσεις γιατί έτσι αισθανόμαστε καλύτερα.

Σύμφωνα με την Ορθοδοξία, για όλους του κεκοιμημένους  οι προσευχές, τα μνημόσυνα, τα τρισάγια, τα ψυχοσάββατα αποτελούν τη δάδα της φλόγας, της αγάπης μας και της αιώνιας μνήμης.

Τα Ψυχοσάββατα θεσπίστηκαν  ως μνημόσυνο για τους ανθρώπους  που από πολύ παλιά έφευγαν εντελώς μόνοι, χωρίς να αφήνουν οικείους , στη θάλασσα, στην ξενιτιά, σε άλλες δύσκολες συνθήκες.

 Τα δύο μεγάλα ψυχοσάββατα είναι αυτό πριν από την Κυριακή της Απόκρεω και το άλλο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής. Ουσιαστικά είναι δυο διήμερα, συμπεριλαμβανομένης και της Παρασκευής που τελείται ο εσπερινός. Κατά περιοχές ορίζονται και άλλα, όπως στη Θεσσαλονίκη, το Σάββατο πριν του Αγίου Δημητρίου. Στην Αθήνα και στις περισσότερες περιοχές  είναι και το Σάββατο πριν της Τυρινής  (όχι γνωστό), καθώς  και το Σάββατο της πρώτης εβδομάδος των νηστειών, γνωστό ως των Αγίων Θεοδώρων. Επίσης και το Σάββατο του Λαζάρου συνδέεται με τις ψυχές.

Για φέτος (2025)

    Τα δυο Ψυχοσάββατα είναι:

το πρώτο Ψυχοσάββατο του 2024 είναι 22  Φεβρουαρίου.

Το δεύτερο στις 07 Ιουνίου, μια ημέρα πριν την Πεντηκοστή

Βέβαια ας μην ξεχνάμε τη μέρα της ανάμνηση του θαύματος των κολλύβων,

 το Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων  στις 08 Μαρτίου

Χαίρομαι γιατί διαπιστώνω ότι στις μέρες μας που οι αιρετικές διεισδύσεις, οι ψευτοφιλοσοφικές απαιτήσεις, οι δήθεν εξελιγμένες διαθέσεις, προσπαθούν να διαλύσουν κάθε ίχνος θρησκευτικής και λαογραφικής παράδοσης, να ατονίσουν την πίστη μας, υπάρχουν πολλές νέες γυναίκες οι οποίες τιμούν μ' όλο το μεγαλείο αυτά τα Σάββατα τα οποία αποτελούν μια από τις ιερότερες σελίδες των αναμνήσεών μας.

 Τα κόλυβα που σύμφωνα με τα θρησκευτικά μας έθιμα, συνδέονται με τις ψυχές, είναι σιτάρι βρασμένο. Τοποθετούνται σε δίσκο ή πιάτο και στολίζονται αναλόγως.Συνήθως όμως με ξηρούς καρπούς, καρύδια, σταφίδα, ρόδι και κρυσταλλική ή άχνη ζάχαρη. Συμβολίζουν την κοινή μας ανάσταση. Όπως ο σπόρος του σιταριού πέφτει στη γη, θάβεται, χωνεύεται, σαπίζει και στη συνέχεια φυτρώνει  ωραιότερος, έτσι και το ανθρώπινο σώμα θάβεται στη γη  και μετά από την ανάλογη διαδικασία...θα αναστηθεί άφθαρτο , ένδοξο και αιώνιο.

Εύχομαι σε όλους μας οι ψυχές να μας προστατεύουν πάντα! 

Θαυμάζω κάποιους φίλους μου που δηλώνουν άθεοι, αλλά τα Ψυχοσάββατα και τη Μ. Παρασκευή κάνουν αναφορά στους κεκοιμημένους, έστω και με ένα ταπεινό κεράκι στα μικρά πνευματικά καταφύγια του κέντρου της Αθήνας ή αλλού όπου αισθάνονται ηρεμία.

Μακάρι και φέτος ...μέσα από τις περίεργες καταστάσεις που βιώνουμε, να τιμήσουμε τη μνήμη των ψυχών!!

Σαν ανάμνηση από τα παιδικά μου χρόνια έχω στη σκέψη μου, τις κυρίες στο χωριό μου, που πήγαιναν τα Ψυχοσάββατα με τα κόλλυβα στην εκκλησία και εμείς τα παιδιά τρέχαμε να φάμε την άχνη και τα καρύδια!

Από τότε που συνειδητοποίησα ότι ο αριθμός των προσώπων μας που βρίσκονται στον ουρανό..αυξάνεται συνεχώς, τόσο πιστεύω ότι δεν αξίζει ο αρνητισμός, ο θυμός, η κακία, η ζήλια, το φαίνεσθαι...

Με την ευχή για καλύτερες μέρες από αυτές που μαυρίζουν τη ζωή της ανθρωπότητας..

Με αγάπη ας βιώσουμε όσο μπορούμε τα ευλογημένα Σάββατα.

Απόκριες στην Αθήνα της δεκαετίας του '50.

 

Όταν ανοίγει το Τριώδιο όπως λέμε, μέχρι και την Καθαρά Δευτέρα βρισκόμαστε σε αποκριάτικο κλίμα από πλευράς εορτών. 

Η δεκαετία του '50 από την οποία έχω παρουσιάσει κάποια θέματα και θα ακολουθήσουν κι άλλα ακόμη, ήταν το ξεκίνημα μια εποχής με πολλές ανακατατάξεις,μετά από την τραγική κατάσταση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου  και του Εμφυλίου για την Ελλάδα που ουσιαστικά κράτησαν από το 1940 έως το 1949.

Ο κόσμος πιεσμένος κι αγανακτισμένος απ' τα τόσα που τράβηξε άρχισε να δείχνει έντονα την επιθυμία να ξεφύγει από τις δυσκολίες, να θέλει να ψυχαγωγηθεί. Έτσι οι απόκριες του 1952 ήταν μια καλή ευκαιρία κατά την οποία σ' όλη την Ελλάδα τιμήθηκαν οι μέρες. Η Αθήνα μόνο είχε τη χαρά να απολαύσει 186 δημόσιου χορούς. Η οικονομική κατάσταση δεν είχε αλλάξει , η φτώχεια ήταν το χαρακτηριστικό αλλά οι πολίτες περισσότερο από την περασμένη χρονιά ήθελαν να το ρίξουν έξω. 

Στις επάλξεις ήταν οι αίθουσες των ξενοδοχείων!!κάποια στοιχεία μαρτυρούν ότι στο κέντρο "Γρανάδα" της Λεωφόρου Αλεξάνδρας πραγματοποιήθηκαν έντεκα χοροεσπερίδες, στο "Ακροπόλ Παλλάς" της οδού Πατησίων οι χοροεσπερίδες ήταν δεκατρείς, στον "Παρνασσό" της οδού Σταδίου καθώς και στο εστιατόριο "Αβέρωφ" της ίδιας οδού οι χοροεσπερίδες ήταν συνολικά δέκα, στο " Πανελλήνιον" της Πανεπιστημίου οι χοροεσπερίδες ήταν έξι.Χοροεσπερίδες επίσης διοργανώθηκαν για την "υψηλή"  κοινωνία, στις αίθουσες με τον πανάκριβο διάκοσμο των πασίγνωστων ξενοδοχείων "Μεγάλη Βρετανία" καθώς και στο " Κινγκ Τζωρτζ".

Τα εισιτήρια για τις χοροεσπερίδες ήταν από πέντε χιλιάδες το άτομο έως εκατό χιλιάδες! 

Οι χώροι όπου πήγαιναν οι Αθηναίοι ήταν το Πεδίο του Άρεως, το Ζάππειο, η Πλάκα, τα Φάληρα όπως έλεγαν. Την Καθαρά Δευτέρα πολλοί ήταν αυτοί που έφευγαν από την πόλη για να πάνε στο Λουτράκι, στο Ξυλόκαστρο, στον Άγιο Ανδρέα, στη Βάρκιζα, στα νησιά του Σαρωνικού.

Εννοείται πως την τιμητική τους είχαν και τα καφενεδάκια στις γραφικές γειτονιές της πρωτεύουσας όπου η βανίλια και το ουζάκι ήταν σπουδαία για τη φτωχή τάξη!

Οι σύλλογοι ή οι φορείς που αποτελούσαν τους διοργανωτές φρόντιζαν και προμηθεύονταν "λαχεία" με δώρα πολύ χρήσιμα για εκείνη την εποχή.Τα δώρα τα χάριζαν οι γνωστοί τους καταστηματάρχες ή επιχειρηματίες κι έτσι είχαν ένα σημαντικό κέρδος για τα έξοδά τους μες στο χρόνο. Ως μεγάλα δώρα ήταν διάφορες ηλεκτρικές συσκευές  κάτι πολύ χρήσιμο για την εποχή, υπήρχαν και πολύ μικρά, επίσης χρήσιμα όμως, όπως μια μεταποίηση στη μοδίστρα.

Η αλήθεια είναι όπως γνωρίζουμε από ανθρώπους που έτυχε να μας διηγηθούν την ιστορία τους , εκείνα τα χρόνια...τα έξοδα για τους χορούς ήταν πάρα πολλά , ένα εισιτήριο μπορεί να ήταν δύο ή και τρεις μισθοί....

Πάντως η θέληση των ανθρώπων για να γυρίσουν πάλι τον τροχό και να ζήσουν ελεύθερα, να ζήσουν καλύτερα ήταν λογικό να έχει και το γλέντι στο πρόγραμμα!