Τα Χελιδονίσματα.

 

Τα  χελιδονίσματα είναι ένα αρχαίο έθιμο που πέρασε στη Βυζαντινή εποχή, διατηρήθηκε επί Τουρκοκρατίας και γιορτάζεται στις μέρες μας από διάφορους Φορείς, που σχετίζονται κυρίως με τα παιδιά.Είναι τραγούδια που τραγουδιούνται την 1η Μαρτίου για την υποδοχή της άνοιξης.

 Το πρωί της 1ης Μαρτίου τα παιδιά,κρατώντας ένα ξύλινο ή χάρτινο ομοίωμα της χελιδόνας πλημμύριζαν τους δρόμους τραγουδώντας «Χελιδόνα έρχεται απ’την Μαύρη θάλασσα….» και μοιράζοντας τους  «Mάρτηδες». Την κόκκινη και άσπρη κλωστή, για να μην τους «πιάνει» ο Μάρτης. Οι ηλιαχτίδες του Μαρτίου θεωρούνταν τόσο καυτές που όποιοι δεν προστατεύονταν με την κλωστίτσα, κινδύνευαν να μαυρίσουν.Πήγαιναν στα σπίτια της περιοχής που ζούσαν, τραγουδώντας και οι νοικοκυρές τους έδιναν συνήθως γλυκά.Από διάφορες λαογραφικές πηγές όπου προέρχονται τα στοιχεία του αφιερώματος, φαίνεται πως πρόκειται για τα ανοιξιάτικα κάλαντα.

Ο συγγραφέας Αθηναίος (2ος αιώνας μ.Χ) αναφέρει για τα χελιδονίσματα της Ρόδου.

 

Σε άλλες περιοχές τα  παιδιά κρεμούσαν πολύχρωμα κουδουνάκια στο λαιμό τους που συμβόλιζαν τα χαρμόσυνα νέα που θα έφερναν τα χελιδόνια στην άνοιξη ή που θα έφερνε η άνοιξη στη γη.Επίσης κρατούσαν ένα καλαθάκι με φύλλα κισσού και λουλούδια. Αφού τραγουδούσαν τα κάλαντα σε κάθε σπίτι, η νοικοκυρά τους έπαιρνε λίγα φύλλα κισσού από το καλάθι και τα τοποθετούσε στο κοτέτσι, για να γεννούν πολλά αυγά οι κότες της.

Διάφορα χελιδονίσματα.

Ήρθε ήρθε χελιδόνα

ήρθε κι άλλη μεληδόνα

κάθησε και λάλησε 

και γλυκά κελάηδησε:

"Μάρτη, Μάρτη μου καλέ,

και Φλεβάρη φοβερέ 

κι αν φλεβίσεις κι αν τσικνίσεις

καλοκαίρι θα μυρίσεις.

 Κι αν χιονίσεις κι ανα κακίσεις

πάλιν άνοιξη θ' ανθίσεις!!

----------------------------------

Χελιδόνι έρχεται
Θάλασσα επέρασε
Θάλασσα μας πέρασε
Πύργον εθεμελίωσε

 

«ήλθε ήλθε χελιδών καλάς ώρας άγουσα, καλούς ενιαυτούς, επί γαστέρα λευκά, επί νώτα μέλιανα…»

Στην ανατολή της άνοιξης, έδιωχναν το χειμώνα.
-Φύγε, φύγε Φεβρουάρις
Ο Μαρτς σε διώκει
-Έξω ο Φεβρουάριος

Έσω ο Μαρτ'ς
-Και ίδε το έαρ το καλόν
Πάλι επανατέλλει
Φέρον υγείαν και χαράν
Και την ευημερίαν 

 

 

Σε πολλές περιοχές τους καλαντιστές ή τους χελιδονιστές, αποτελούσαν ομάδες παιδιών και ενηλίκων που γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα χελιδονίσματα. Συνήθως ο πρώτος που τον όριζε η ομάδα, κρατούσε καθ' όλη τη διάρκεια της περιφοράς ένα στρογγυλό στεφάνι από λουλούδια, πάνω στο οποίο γύριζε ένα ομοίωμα χελιδονιού.

Οι  χελιδονιστές σε αρκετές περιοχές ήταν αυστηροί και απαιτητικοί.Αν δεν τους κερνούσαν οι νοικοκυρές κάτι, απειλούσαν ότι θα έκλεβαν τη νοικοκυρά!

Τέλος η συνήθεια για το "μάρτη" στο χέρι μας, σύμφωνα με τους λαογράφους συνδέεται με την "κρόκη" που έδενα στο χέρι ή στο πόδι, οι μύστες των Ελευσινίων Μυστηρίων. Κανονικά το "μάρτη"τον αφαιρούμε όταν δούμε το πρώτο χελιδόνι ή τον πρώτο πελαργό. Όταν έρθει η ώρα για να βγάλουμε το Μάρτη,τον τοποθετούμε κάτω από μία πέτρα κάνοντας συγχρόνως και μία ευχή ή τον κρεμάμε στον φράχτη μας, να τον πάρουν τα χελιδόνια και να χτίσουν τη φωλιά τους

  Ευχές για μια άνοιξη με περισσότερα χαρούμενα νέα σε όλους, στον πλανήτη γενικότερα!