Τετάρτη 13 Ιουλίου 2016

Τα πανηγύρια ως παραδοσιακός ελληνικός κρίκος.


Το πανηγύρια είναι το σήμα κατατεθέν του ελληνικού καλοκαιριού, στις πεδιάδες, στα ορεινά μέρη, στα νησιά μας.
Πρόκειται για έναν πανάρχαιο θεσμό, που δίνει  ένα κλίμα ζωντάνιας στις μικρές κοινωνίες. Είναι το σπουδαίο γεγονός του καλοκαιριού σχεδόν σε κάθε μέρος, που όλοι το περιμένουν με χαρά, αφού δίνεται η ευκαιρία να συναντηθούν οι κάτοικοι της Ελλάδος με τους ξενιτεμένους, να διασκεδάσουν μέχρι το πρωί όλοι, να νιώσουν τη διαφορετικότητα από τη ρουτίνα του υπόλοιπου χρόνου, να τιμήσουν τον άγιο της ημέρας με όλα τα έθιμα που ακολουθεί η κάθε κοινωνία. Ότι και να σημαίνει για τον καθένα, το βέβαιο είναι πως τα πανηγύρια αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους κρίκους της παράδοσης. Σύμφωνα με λαογραφικές μελέτες, παλαιότερα η επίσημη εμφάνιση στα πανηγύρια ήταν απαραίτητη και μάλιστα σε κάποιες περιοχές σχεδόν μέχρι το 1950 -1955, ο τρόπος για να φτάσουν στον τόπο της γιορτής ήταν η μετακίνηση με τα μουλάρια. Ο αναβάτης ήταν πάντα περιποιημένος και φυσικά ήταν η μεγάλη ευκαιρία να ειδωθούν με τις ελεύθερες κοπέλες της περιοχής.

Τα πανηγύρια γενικά μπορούμε να τα χωρίσουμε, όπως έχει μείνει από παλιά, στο θρησκευτικό μέρος όπου ανήκει ο εσπερινός, ίσως ολονυχτία, αρτοκλασία και η λιτανεία της εικόνας που ακόμη και σήμερα σε αρκετές περιοχές πραγματοποιείται με άλογο. Ακολουθεί το ψυχαγωγικό μέρος, πάντα την παραμονή , ανήμερα αλλά μπορεί να έχει και μεγαλύτερη διάρκεια . Συνήθως οι αρμόδιοι φορείς οργανώνουν γλέντι με ζωντανή μουσική, βασικός πυλώνας για το χορό που ακολουθεί. Παλιότερα το τρίτο μέρος ανήκε στο εμπορικό -οικονομικό μέρος, με την έννοια της εμπορίας ζώων αλλά και τοπικών προϊόντων. Βέβαια και οι πάγκοι με τα παιχνίδια κατείχαν πολύ καλή θέση σε όλο το εορταστικό κλίμα. Σήμερα στο εμπορικό μέρος βρίσκονται οι πάγκοι με λογής -λογής εμπορεύματα.
Σχετικά με το θρησκευτικό μέρος, ακόμη και στην Αθήνα το τελετουργικό είναι ευλαβέστατο.
Όσο για τον ψυχαγωγικό τομέα νομίζω πως στις Κυκλάδες και στην Ήπειρο δεν έχει χαθεί αυτή η μοναδική γεύση της παράδοσης. Αυτός που αρχίζει το χορό, ο τρόπος που δένονται όλοι στον κύκλο, τα μουσικά όργανα, οι παραδοσιακές στολές και τόσα άλλα "υλικά" που νοστιμίζουν όσο τίποτα άλλο  στον κόσμο την υπέροχη συνταγή του ελληνικού πανηγυριού. Την παράδοση ακολουθούν οι Πόντιοι αλλά και στην Αράχωβα του Αγίου Γεωργίου. Σε αρκετές περιοχές έχει λίγο ξεφύγει  το θέμα από τον αρχικό του σκοπό και απλά είναι ένα γλέντι με τραγούδια μακριά από τα παραδοσιακά δεδομένα. Εδώ θέλω να τονίσω πως πανηγύρι που δεν γίνεται μνεία στα έθιμα και παρουσία όσων κατοίκων έχουν απομείνει οι οποίοι εκφράζουν τα παραδοσιακά τραγούδια ή γέροντες πρωτοχορευτές...είναι απλά μια χορευτική αντάμωση. Επίσης η παρουσίαση χορών της ελληνικής παράδοσης από συλλόγους ή ομάδες με γυναικεία εμφάνιση τύπου κολάν ή τζιν, είναι αντίθετη με τον σκοπό της εορτής.
Στον οικονομικό τομέα οι εμποροπανηγύρεις απαραίτητα πραγματοποιούνταν μια φορά το χρόνο.Η σημασία τους για τα μικρά μέρη καθώς και των ζωοπανηγύρεων είναι σπουδαία.Πολύ  παλιότερα και λιγότερο σήμερα υπήρχαν χωριά των οποίων οι κάτοικοι δεν είχαν τη δυνατότητα να προμηθευτούν διάφορα απαραίτητα είδη και έτσι περίμεναν την εμποροπανήγυρη. Σύμφωνα με τις πηγές όταν ο ελλαδικός χώρος βρίσκονταν υπό τον τουρκικό ζυγό, όπου οι συνθήκες το επέτρεπαν τα εμπορικά πανηγύρια γίνονται Αύγουστο ή Σεπτέμβρη. Σχετικά με την Πελοπόννησο αναφέρεται πως και την εποχή της Φραγκοκρατίας πραγματοποιούνταν μια ετήσια εμποροπανήγυρη. Γνωστό ήταν το πανηγύρι της Τεγέας. Απόλυτα περιγραφική είναι μια αναφορά του Μ.Τρανού, το 1961 ο οποίος γράφει "...τα μανιάτικα καραβάνια από τα πουλαρομούλαρα που ξεκινούσαν 10 και 20 ημέρες νωρίτερα για να φθάσουν στο χώρο της Τεγέας..".
Με την ευκαιρία του πανηγυριού πολλοί είχαν την ευκαιρία να αναζωπυρώσουν τις κοινωνικές τους σχέσεις αλλά και να προσπαθήσουν να κάνουν τα λεγόμενα συνοικέσια ή προξενιά, με σκοπό το γάμο μεταξύ κάποιων νέων που γνώριζαν. Σιγά σιγά από τη δεκαετία του '50, δεκαετία ορόσημο για πολλά θέματα, τα πανηγύρια άλλαξαν μορφή, με αποκορύφωμα τη δεκαετία του '70. Ο εμφύλιος έφερε πολλές κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές διαφοροποιήσεις ....μοιραία και τα πολιτιστικά στοιχεία κλονίστηκαν.
Σήμερα όμως αν και βαδίζουμε σε δύσκολα μονοπάτια, διαπιστώνω μια προσπάθεια αναζωπύρωσης  των παραδοσιακών μας σημείων. Είμαστε φιλέορτος λαός, απλά για κάποια χρόνια θεωρήσαμε οπισθοδρομικά τα πολιτισμικά μας δεδομένα και δώσαμε έδαφος σε ό, τι κακόγουστο ξενόφερτο.Σε όσους Έλληνες προσπαθούν να κρατήσουν ψηλά την λαμπάδα της παράδοσής μας εύχομαι καλό υπόλοιπο καλοκαιριού, καλή επιτυχία στα πανηγύρια μας, στα οποία όσο μπορούμε πρέπει να τα ενώνουμε με τα στοιχεία που τους αξίζουν...απομακρύνοντας κάθε ίχνος κατώτερης εμφάνισης και συμπεριφοράς..





Το φωτογραφικό υλικό ανήκει σε διαδικτυακή αναζήτηση.





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

25η Μαρτίου 2024.Όμιλος Φιλίππων Ανδραβίδας "Ο Σπάρτακος".

  Όπως γνωρίζουν οι φίλοι μου, αυτός εδώ ο ιστότοπος αποτελεί για πολλά θέματα, αρχείο. Έτσι συμβαίνει και με τις δραστηριότητες του Ομίλου ...