Συνεχίζοντας την ξενάγηση στην "Γειτονιά των Θεών".

Η ξενάγηση στην λατρεμένη Πλάκα συνεχίζεται ανάμεσα σε οδούς και κτίρια που άφησαν το αποτύπωμά τους στο πέρασμα των χρόνων.

Ποιος είναι αυτός που δεν έχει περπατήσει στην οδό Κυδαθηναίων; 

Αυτός ο δρόμος είναι ένας από τους κεντρικούς δρόμους της συνοικίας  που αποτελεί είσοδο από την πλευρά της περιοχής του Συντάγματος, αφού ξεκινάει από τις οδούς Νίκης και Φιλελλήνων, πλησίον της Αγγλικανικής εκκλησίας και καταλήγει στην άλλη γνωστή οδό της Αδριανού. Το χαρακτηριστικό της οδού είναι το λιθόστρωτο ύφος.

Η βυζαντινή εκκλησία της γειτονιάς του Αλίκοκκου η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, η πλατεία της Φιλομούσου Εταιρίας, το Σινέ Παρί, το νυκτερινό κέντρο Ζουμ, η ταβέρνα τα "Μπακαλιαράκια του Δαμίγου" , το πρώην (1890) γαλακτοπωλείο και νυν καφέ- εστιατόριο Λατίφης αποτελούν κάποια από τα σημεία αναφοράς της οδού, τα οποία χιλιάδες τουρίστες απ' όλο τον κόσμο επισκέπτονται κάθε χρόνο αλλά και για εμάς που ζούμε στην Αθήνα αποτελεί μια πανέμορφη διέξοδο (εννοείται πως αναφέρομαι στην εποχή πριν την έλευση του ιού). 

Περπατώντας στην Κυδαθηναίων εκτός των πολύ γνωστών της σημείων,όπως και σε όλη την Πλάκα υπάρχουν ιστορικά κτίρια που έχουν διασωθεί και συντηρηθεί. Ένα από αυτά είναι του Φιλικού, διερμηνέα, διπλωματικός Ιωάννη Παπαρρηγόπουλου (στον αριθμό 27) που κάποτε ήταν ένα οικοδομικό τετράγωνο (Κυδαθηναίων,Δαιδάλου,Χρυσοστόμου,Αγγέλου Γέροντα) όπου εκεί βρίσκονταν οι  κατοικίες του Αγγέλου Γέροντα, του Κάλκου και του Μπαρμπάνου εκ των πρώτων οικιστών της νέας πλέον Αθήνας.Στα σπίτια αυτά είχαν φιλοξενηθεί εξέχουσες ξένες προσωπικότητες της εποχής.

Σχεδόν απέναντι από την Αγία Σωτήρα όπως ονομάζονται ακόμη και σήμερα οι ναοί της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, είναι η οικία (στον αριθμό 9) που έζησε για μια περίοδο ο γνωστός μας πολιτικός Κωνσταντίνος Τσάτσος.Για την ακρίβεια η οικία ανήκε στον σύζυγό του Ιωάννα Σεφερειάδη που ήταν αδελφή του ποιητή Γιώργου Σεφέρη. Στον αναφερόμενο δρόμο είχε εγκατασταθεί η πρώτη Πρεσβεία της Αγγλίας.

Συνεχίζοντας τον περίπατό μας, φτάνουμε εκεί που ανταμώνονται οι οδοί Αδριανού και Θέσπιδος κάπου στο τέλος της Κυδαθηναίων. Είναι το σημείο όπου γεννήθηκε ο ποιητής μας Γεώργιος Δροσίνης, ένα δίπατο κτίριο όπου οι αναμνήσεις του από τα δρώμενα της αποκριάς και των εορτών είναι καταγεγραμμένα και θα αναφερθώ σε άλλο αφιέρωμα για το κάθε κτίριο ξεχωριστά.

Στην γωνία των οδών Κέκροπος και Θουκυδίδου βρίσκεται η οικία που διέμενε ο Φίνλευ.

Στη συμβολή των δρόμων Θουκυδίδου και Νικοδήμου είναι το σχολείο που ίδρυσε ο Αμερικανός Ιεραπόστολος Ιωάννης Χιλλ.

Το Αρχοντικό Χατζόπουλου, Το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας στην Θουκυδίδου 13 κι άλλα μοναδικά στην αρχιτεκτονική κτίρια είναι που κοσμούν την συνοικία.

Στο Ριζόκαστρο, στις οδούς Θόλου και Πρυτανείου το σπίτι των αρχιτεκτόνων Κλεάνθη και Σάουμπερτ φέρει τεράστιο ιστορικό και πολιτιστικό φορτίο αφού αποτέλεσε το πρώτο , το παλιό Πανεπιστήμιο.

Περπατώντας στην Πλάκα δεν μπορούμε να απαξιώσουμε τις εκκλησίες, μικρούς και μεγάλους  ναούς. Είναι ένα θέμα που αποτελεί ξεχωριστή αναφορά. 

Αγία Αικατερίνη, Μετόχι του Πανάγιου Τάφου, Άγιος Νικόλαος Ραγκαβάς, Παναγία η Χρυσοσπηλιώτισσα, η Γρηγορούσα, ο Άγιος Συμεών των Αναφαίων, ο Άγιος Γεώργιος του Βράχου κι άλλες πολλές ακόμα οι οποίες συνδέονται μαζί μας από τις περιγραφές των προγόνων μας, από μια βόλτα, από μια κατάθεση ψυχής, από ένα τάμα, από ένα θαύμα...

Στην οδό Αδριανού  το σπίτι της Αγίας Φιλοθέης όπως είναι γνωστό  το τελευταίο σωζόμενο κονάκι στην Αθήνα, κτίριο του 18ου, είναι από μόνο του ένας χρυσός τόμος της ιστορίας μας.Στη συνέχεια το  74ο Δημοτικό Σχολείο της Αθήνας "Βασίλειος Καμπάνης" όπου λειτουργεί από το 1876 στη γωνία που δημιουργούν οι οδοί Αδριανού και Φλέσσα.Ο εκπαιδευτικός με την σπουδαία φώτιση υπηρέτησε εκεί από το 1876 έως το 1942.

Στην Αδριανού τα ισόγεια από τα περισσότερα κτίρια είναι τουριστικά μαγαζιά, είναι ο πρώτος δρόμος που συνήθως περιηγούνται οι επισκέπτες της πόλης.

Σε οικίες της Πλάκας έχουν γυριστεί πολλές ταινίες όπως τη δεκαετία του '50 «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα» στην οδό Τριπόδων.

Η περιοχή της Πλάκας διαθέτει επίσης πάρα πολύ αξιόλογα μουσεία όπως το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο στην οδό Κυδαθηναίων, το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης στην οδό Τριπόδων, το Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών (πρώτο Πανεπιστήμιο), το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» στην ομώνυμη οδό,Άνθρωποι & Εργαλεία / Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού στην οδό Πανός, το Λουτρό των Αέρηδων - Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού στην οδό Κυρρήστου, το Museum of Greek Children’s Art στην οδό Κόδρου, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων στην οδό Διογένους,Διοίκηση /Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού. Administration offices/Museum of Modern Greek Culture στην οδό Θέσπιδος, το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδας στην οδό Νίκης. Υπάρχουν και κάποια ακόμη που είναι κλειστά.Όμως κι αυτό το θέμα αποτελεί ένα ξεχωριστό οδοιπορικό..

Η εξαιρετική συλλογή μουσικών οργάνων του Φοίβου Ανωγειανάκη που ο ίδιος δώρισε στο Κράτος το 1978 στάθηκε η αφορμή για την ίδρυση του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων στην οδό Διογένους 1 -3.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν εκτός όλων των άλλων και οι θεατρικές αίθουσες που βρίσκονται στην αγαπημένη συνοικία.

Επίσης οι αναμνήσεις τρέχουν περνώντας από το οίκημα της μπουάτ "ΑΠΑΝΕΜΙΑ" κι άλλων χώρων ψυχαγωγίας με μια ποιότητα αξέχαστη.

Κυδαθηναίων, Αδριανού, Τριπόδων, Λυσικράτους, Σέλλευ, Θρασύλλου, Κυρρήστου, Ναυάρχουν Νικοδήμου,Θεωρίας, Αγ.Νικολάου Ραγκαβά, Ερεχθέως, Μνησικλέους,Επιχάρμου,Κλεψύδρας κάποια απ' τα γραφικά δρομάκια..

Ευχόμενη καλό καλοκαίρι έστω και μέσα από τις δυσκολίες της εποχής....θα ήταν όμορφο εκτός των γραφικών χώρων για καφέ και φαγητό στην γειτονιά των θεών..να γνωρίζουμε στους περιπάτους μας κάποια πράγματα για όσα βλέπουμε. Μπορούμε να προετοιμάζουμε τη βόλτα μας αλλά με τη δυνατότητα του διαδικτύου κάθε ώρα έχουμε τις πληροφορίες  που θέλουμε..Είναι κρίμα οικογένεια Γάλλων να στέκονται στο Παλιό Πανεπιστήμιο και να διαβάζουν την ιστορία του, σε αντίθεση με Έλληνες που απλά φωτογραφίζονται δίχως να γνωρίζουν που βρίσκονται...

Βέβαια υπάρχουν και οι Έλληνες γονείς, νονοί ή κηδεμόνες που θυσιάζουν τον χρόνο τους για να ξεναγούν και να μεταλαμπαδεύουν τις γνώσεις στα παιδιά.

Ταβέρνες στην Πλάκα της παλιάς Αθήνας .

 

 

                                            Φωτογραφία από διαδικτυακή πηγή άνευ δικαιωμάτων.
 

    ΙΕΡΟΣ ΒΡΑΧΟΣ 1908 

από τον φακό του Fred Boissonnas (1858-1946) o oποίος ήταν φιλέλληνας Γαλλικής και Ελβετικής καταγωγής. Λάτρευε την Ελλάδα και με τον ξεχωριστό φωτογραφικό φακό του αποτύπωνε στιγμές κι εικόνες από μια εποχή μακρινή για εμάς, αλλά ιερή και σημαντική! Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του κειμένου είναι όλες από τη συλλογή του εν λόγω φιλέλληνα και αποτελούν προϊόν ανακάλυψης σε παλαιοβιβλιοπωλεία αρκετά χρόνια πριν (η επιβεβαίωση για την προέλευσή τους έγινε μέσω φορέων στο διαδίκτυο).

ΤΑΒΕΡΝΕΣ   ΣΤΗΝ  ΠΛΑΚΑ  ΜΙΑΣ  ΑΛΛΗΣ  ΕΠΟΧΗΣ

(ΚΑΠΟΙΑ ΑΝΤΕΧΟΥΝ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ...)

Συνεχίζοντας την περιήγηση στην Πλάκα σειρά έχουν οι ταβέρνες  που αποτελούσαν χώρους όχι μόνο για συζήτηση και για ψυχαγωγία, αλλά ήταν τόποι συνάντησης ανθρώπων των γραμμάτων, των τεχνών, του πολιτισμού, προσωπικοτήτων απ' του εξωτερικό που ένιωθαν δέος γιατί είχαν την τύχη να γνωρίσουν τον ευλογημένο τόπο.

1. ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΨΑΡΑ

Και ποιος επισκέπτης στην ιστορική γειτονιά δεν γνωρίζει την Ταβέρνα του Ψαρρά στις οδούς Ερωτόκριτου και Ερεχθέως 16, κάτω από το Μετόχι του Παναγίου Τάφου!

Σύμφωνα με όλα τα στοιχεία η ταβέρνα ιδρύθηκε το 1898 αλλά η αναφορά του συγγραφέα Rex Warner (1905-1986) - φίλου του Σεφέρη- στο βιβλίο του Views of Attica and its Surroundings κατά τη δεκαετία του '50 την έκανε διάσημη. Εκτός από τον Παλαμά και το Βενέζη που ήταν θαμώνες του χώρου, δέχθηκε ανθρώπους της τέχνης από το εξωτερικό όπως την αγγλίδα ηθοποιό Βίβιαν Λη (1913-1967), τον μυθιστοριογράφο, θεατρικό συγγραφέα και κριτικό Γκράχαμ Γκριν (1904-1991) .

2. ΠΑΛΙΑ ΤΑΒΕΡΝΑ - ΤΑΒΕΡΝΑ ΜΟΣΤΡΟΥ

Στην ιστορική και γραφική συνοικία της Πλάκας κατοικούσε και η αριστοκρατική οικογένεια των Γασπαραίων όπου τους ανήκαν δυο κτίρια, ένα του 18ου αιώνα και ένα του 19ου (για κτίρια και οδούς της περιοχής θα ακολουθήσει άλλο αφιέρωμα). Το δεύτερο κτίριο δόθηκε με ενοίκιο από την τότε κληρονόμου της μεγάλης οικογένειας στον Μοστρό που ήταν εστιάτορας. Ο Μοστρός με επιχειρηματικό πνεύμα διαφοροποίησε τον κήπο σε μια ευρύχωρη αίθουσα όπου με τον πάνω όροφο του κτιρίου της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής στέγασε την πασίγνωστη για την εποχή ταβέρνα "Παλιά Αθήνα". Ο Μοστρός μαζί με τους συνεργάτες του σκέφτηκαν να βελτιώσουν τον χώρο σχετικά με την θερινή λειτουργία και έτσι κατάφεραν για σαράντα χρόνια από το 1948 έως το 1988 (σύμφωνα με τον Γιάννη Καιροφύλα) να δώσουν στην ταβέρνα μεγάλη άνεση και φήμη ταυτόχρονα. Όλα τα μεγάλα ονόματα της εποχής πέρασαν από εκεί καθώς επίσης την προτιμούσαν οι παραγωγοί για τα γυρίσματα ελληνικών κινηματογραφικών ταινιών. Στην "Παλιά Αθήνα" έκαναν τις εμφανίσεις τους η Ζωζώ Σαπουντζάκη, η αδερφές Μπρόγερ, η Ρένα Βλαχοπούλου, ο Τώνης Μαρούδας, η Δούκισσα, οι χορευτές Λίντα Άλμα, ο Γιάννης Φλερύ, ο Σειλινός με τα μπαλέτα τους βέβαια. Με τον καιρό και τις διάφορες αλλαγές τη θέση της ταβέρνας πήρε ένα πολύ όμορφο κτίριο που είναι η κατοικία Στρατήγη .

3. ΤΑ ΜΠΑΚΑΛΙΑΡΑΚΙΑ ΤΟΥ ΔΑΜΙΓΟΥ

Περπατώντας ..φτάνουμε στην γνωστή οδό  Κυδαθηναίων όπου στον αριθμό 41 η ταμπέλα μας γνωστοποιεί σε ποιον χώρο θα βρεθούμε! "

Πρόκειται για έναν ιστορικό πλέον χώρο όπου παραμένει στην ίδια οικογένεια, φτάνοντας βέβαια στην τέταρτη γενιά. Το 1865 η οικογένεια της  Μαρουλίας  Καραμαλέγκου (με καταγωγή από τη Σαντορίνη) άνοιξε την ταβέρνα η οποία όμως απόκτησε φήμη από τον σύζυγό της τον Γιώργο Δαμίγο (1902-1987) όπου ερχόμενος από την Σαντορίνη την παντρεύτηκε το 1925. Ο τηγανιτός μπακαλιάρος καθώς και η σκορδαλιά ήταν περιζήτητα απ' όλους.

Η περιγραφή που δίνεται από γενιές που τώρα δεν ζουν (είχα την τύχη να απολαύσω τις αφηγήσεις από συγγενικά μου πρόσωπα) θέλουν, οι παρέες να κατεβαίνουν τα πέτρινα σκαλοπάτια, τα ελαφρώς απότομα πηγαίνοντας για να χαρούν τον μπακαλιάρο, την μοναδική σκορδαλιά ανάμεσα σε κρασοβάρελα και με τους σερβιτόρους της εποχής όπου φορώντας τις παραδοσιακές μακριές ποδιές έσπευδαν σε κάθε κάλεσμα να φέρουν την "μισές" ή την "οκά". Η κουζίνα ήταν ανοιχτή κι οι πελάτες έβλεπαν το μεγάλο τηγάνι να ξεροψήνει τον μπακαλιάρο. Όλα γυάλιζαν από την καθαριότητα, η γεύση του απλού αλλά καλομαγειρεμένου ήταν κάτι που δεν ξέχασαν ποτέ...όπως βέβαια τις ανεκτίμητες στιγμές που πέρασαν σ΄ εκείνο το υπόγειο της χαράς και της αυθεντικής ύπαρξης.

Όπως έχουν αφηγηθεί οι απόγονοι του Γιώργου Δαμίγου, ο ίδιος είχε επιλέξει να κάνει την διαφορά με φρέσκο μπακαλιάρο Νορβηγίας , κάτι που το εμπορευόταν.

Τα τελευταία χρόνια όταν είχαμε επισκεφθεί την ταβέρνα μας εντυπωσίασαν οι φωτογραφίες στους τοίχους, ντοκουμέντα στιγμών που ενσαρκώθηκαν εκεί. Και ποιοι δεν πέρασαν από την Ταβέρνα του Δαμίγου!!Και ποιοι δεν παραξενεύτηκαν στην θέα της μαρμάρινη κολώνας στη μέση του καταστήματος όπου δεν γνωρίζει κανείς την ακριβή χρονολογία της δημιουργίας της....αλλά σίγουρα το βάρος που φέρει είναι η ιστορία αρκετών αιώνων.

Ηθοποιοί, καλλιτέχνες, άνθρωποι των γραμμάτων, πολιτικοί, παρέες της γειτονιάς έχτισαν την αύρα αλλά και το ιστορικό του θαυμάσιου χώρου. Ο Μάνος Κατράκης, ο Αλέκος Αλεξανδράκης, ο Αλέκος Τζανετάκος, η Δέσπω Διαμαντίδου, ο Γιάννης Καιροφύλας, ο Ορέστης Μακρής όπου ήταν δεύτερος ξάδερφος του Γιώργου Δαμίγου  κάποιες σκηνές από την ταινία "Ο Μεθύστακας" τις γύρισε εκεί ενώ ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πει το υπέροχο πως  «Εδώ δεν ερχόμαστε για να φάμε μπακαλιάρο, ερχόμαστε για να προσκυνήσουμε».

4. Ο ΠΛΑΤΑΝΟΣ

Η ταβέρνα που γνωρίζουν όλοι όσοι έχουν περιηγηθεί τη γειτονιά τριγύρω απ΄ τους Αέρηδες, συγκεκριμένα απέναντι από το Μουσείο Λαϊκών Οργάνων κουβαλάει κι αυτή την δική της ιστορία η οποία ξεκινάει το 1932 όπου σ΄ ένα οίκημα της οικογένειας Πεσμαζόγλου, την δημιούργησε ο Θ. Καριανός. Αναφέρουν παλιοί θαμώνες ότι οι κατσαρόλες με τα φαγητά που ξεχώριζαν για την ποιότητά τους ήταν στον πάγκο της κουζίνας (μαγειρείου) ώστε οι πελάτες να μπορούν να διαλέξουν, κάτι δύσκολο λόγω της εξαιρετικής γεύσης τους. Από τα λαδερά μέχρι τα κρέατα δεν υπήρχε κάποιο ψεγάδι. Ο Πλάτανος εκτός των προαναφερομένων ήταν γνωστών ακόμη γιατί το πάνω μέρος του αποτέλεσε χώρο καλλιτεχνικών δημιουργιών και συναντήσεων (αρχές δεκαετίας του 1920, σύμφωνα με κάποιες πηγές από το 1922-1928). Ήταν ιδέα των ζωγράφων Περικλή Βυζάντιου, Παύλου Καλλιγά και του γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ. Έτσι οι σημερινοί ιδιοκτήτες έχουν τοποθετήσει επιγραφές με τα ονόματα του γραφικού αυτού χώρου. Κάποιες από τις  προσωπικότητες που υπήρξαν θαμώνες για τον καλλιτεχνικό χώρο ήταν οι: Κωστής Παλαμάς, Κώστας Βάρναλης, Κώστας Ουράνης, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Ευάγγελος Παπανούτσος, Δημήτρης Καμπούρογλου, Γρηγόρης Ξενόπουλος, Σπύρος Μελάς, Δημήτρης Μητρόπουλος, Τίμος Μωραϊτίνης, Ναπολέων Λαμπελέτ, Γιώργος Βλάχος, Γεώργιος Παπανδρέου, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κυβέλη, Δανάη Τσουκαλά.

Είναι μαγευτικό να μπορεί κανείς τις πληροφορίες που διαβάζει ή που έχει ακούσει να τις μετατρέπει σε εικόνες, να νιώθει απερίγραπτα συναισθήματα ταξιδεύοντας στις παρέες εκείνης της εποχής όπου τα χωρατά, τα τραγούδια προς τιμήν της κεχριμπαρένιας ρετσίνας , οι απαγγελίες σοβαρών μα και αστείων λόγων να παίρνουν και να δίνουν όπως λέμε.

5. Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΖΑΦΕΙΡΗ

Ένας θείος μου, αναφερόταν συχνά (πριν πολλά χρόνια ) σ' αυτήν την ταβέρνα της δεκαετίας του ' 50 για την οποία μετά από πολύ καιρό διάβασα "Στης Πλάκας της Ανηφοριές" του Γιάννη Καιροφύλα. Ήταν στις οδούς Θέσπιδος και Τριπόδων, γνωστού σημείου λόγω του ανήφορου. Η ταβέρνα πριν λίγα χρόνια (ίσως και σήμερα) λειτουργούσε κυριολεκτικά κάτω απ' την Ακρόπολη στην οδό Παρθενώνος. Περαστικός δεν μπορούσε να βρει τραπέζι καθόσον η φήμη για τις γεύσεις ξεπερνούσε τις απλές προσδοκίες. Ο χώρος είχε περιποιηθεί σχεδόν όλες τις γνωστές κι αριστοκρατικές προσωπικότητες της μεταπολεμικής Αθήνας καθώς και ξένα υψηλά πρόσωπα.Τον χειμώνα λειτουργούσε την Πλάκα, το καλοκαίρι ο αντίστοιχος χώρος ήταν η "Ροτόντα" στα Σίδερα Χαλανδρίου, στην Λεωφόρο Κηφισίας όπου την περίοδο του '50 διέθετε και ορχήστρα για χορό.

6. Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΞΥΝΟΥ

Στην οδό Κυθαδηναίων, έναν δρόμο με πολύ ενδιαφέρον, σχεδόν δίπλα στην πλατεία Φιλομούσου Εταιρείας, στην οδό Αγγέλου Γέροντα 4 συγκεκριμένα, η ταβέρνα του Ξυνού , του κυρ Γιάννη του Ξυνού ήταν ένα ακόμη στέκι γεύσεων, συζητήσεων, τραγουδιού και χωρατών. Πολιτικοί και δημοσιογράφοι υπό τις μελωδίες των κιθαρωδών του μαγαζιού πραγματοποιούσαν τις συναντήσεις τους κι απολάμβαναν την παρέα τους, αφού γεύονταν βέβαια τους εκλεκτούς μεζέδες, τα σπιτικά πιάτα, το αρνάκι φρικασέ, ντολμαδάκια κτλπ. Η ταβέρνα διέθετε καλαίσθητο εσωτερικό χώρο καθώς και την περίφημη αυλή με τις μουριές.Στη μεγάλη αίθουσα του μαγαζιού (παλιό κτίριο) οι τοίχοι φιλοξενούσαν μεγάλες τοιχογραφίες, έργα του Παπαγεωργίου, ζωγράφου της εποχής του Μεσοπόλεμου. Πηγή έμπνευσης για τα έργα ήταν η ζωή στην παλιά Αθήνα με τους μάγκες στην περιοχή του Ψυρρή και τα μόνιππα στο Μοναστηράκι, όπως και τις κυρίες με τα καπέλα τους, τα ομπρελίνα, τα μακριά φορέματα

7. Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΤΖΟΥΤΖΟΥΡΗ

Πλάκα, ταβέρνες, κρασάκι, κιθάρα, μελωδίες, σπιτικές γεύσεις!!!έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες.Δεν υπήρχε περίπτωση μου είχε πει κάποτε ένας σπουδαίος άνθρωπος του χώρου του βιβλίου και των εκδόσεων, θαμώνας της περιοχής, να μην ξεχνούσες τα φαρμάκια και τους νταλκάδες όπου κι αν πήγαινες εκεί (στην Πλάκα). Όσο για του Τζουτζούρη όλα τα μεγάλα ονόματα εκεί θα πήγαιναν, ακόμη και θεούς είχε στην πελατεία του μου είχε πει...αυτός ο εκλεκτός φίλος του αδερφού μου και φίλος του Γιάννη Καιροφύλα.

8. ΤΑΒΕΡΝΑ "ΤΟ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟ ΚΑΡΑΒΙ"

Λίγο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο εκεί που όλοι προσπαθούσαν να σταθούν κοινωνικά κι οικονομικά, στην οδό Αφροδίτης ο διηγηματογράφος  της γενιάς του '30 Μίχος Κάρης από ανάγκη δημιούργησε την δική του ταβέρνα. Ήταν ένας άνθρωπος με αυθεντικό πνεύμα, θύμα όμως του κοινωνικού αποκλεισμού εκείνων των χρόνων. Συντροφιά του σ' αυτό το εγχείρημα ήταν ο Λουντέμης, ο Βρεττάκος, ο Αντώνης Σαμαράκης (νέος τότε) και κάποιοι ακόμη νεαροί. Στην είσοδο της ταβέρνας έγραφε παραφράζοντας την φράση του Βίκτορα Ουγκώ "Όπου ανοίγει μια ταβέρνα, κλείνει μια φυλακή". Στην ουσία ο χώρος αποτελούσε ένα λογοτεχνικό στέκι και ταυτόχρονα ένα καταφύγιο της αντίστασης..Έκλεισε το 1962 καθαρά για οικονομικούς λόγους αλλά σε όσους τη γνώρισαν παρέμενε για πάντα ως ένας τόπος με ιστορικές και ιερές συναντήσεις. 

 

 

 

 

9.  Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΧΕΙΜΩΝΑ

Στην οδό Μνησικλέους στον αριθμό 8, τρία αδέρφια πριν από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο άνοιξαν αυτή την ταβέρνα. Ταυτόχρονα είχαν κι ένα καφενείο με το όνομα το καφενείο των "Παρισίων" στις οδούς Νίκης και Μητροπόλεως. Στη συνέχεια αγόρασα το χρωματοπωλείο του Ξανθάκη που ήταν στις οδούς Μνησικλέους και Πανδρόσου έτσι ώστε να καταφέρουν  να επεκτείνουν την ταβέρνα ώστε να έχει άνετο χώρο για την καλοκαιρινή περίοδο. Ο χώρος λειτουργεί έως σήμερα με την επωνυμία "Ερμείον".Η πρώτη ταβέρνα μεγαλούργησε στις δεκαετίες του '50 και του '60 όπου τα πιο γνωστά ονόματα ψυχαγωγούσαν τους θαμώνες. Ο Μαρούδας, ο Γούναρης, η Μπελίντα, η Ρένα Βλαχοπούλου, αργότερα ο Μπιθικώτσης.Τα γλέντια της αποκριάς δε...παραμένουν στις μνήμες όσων τα έζησαν αξέχαστα αλλά και σ' όσους είχαν την ευτυχία να τους τα διηγηθούν, επίσης. Οι περισσότερες ταβέρνες της Πλάκας αποτελούσαν μέρη όπου γυρίζονταν οι γνωστές ελληνικές κινηματογραφικές ταινίες. Έτσι έγινε κι εδώ.Μάλιστα επειδή οι οικίες των αδερφών Παπαχειμώνα ήταν στην περιοχή, γυρίζονταν κι εκεί στιγμές από ταινίες. Όπως έγινε μ' αυτή του Αλέκου Σακελάριου " Παπούτσι απ' τον τόπο σου" .Λέγεται πως η Γεωργία Βασιλειάδου δανείστηκε την ρόμπα της Σταυρούλα, συζύγου του Γιάννη Παπαχειμώνα. Όσο δε, για τον Ορέστη Μακρή όπως έκανε και στις άλλες ταβέρνες έτσι κι εδώ, μετά τα γυρίσματα των ταινιών στο τέλος για ξεκούραση καθόταν στην ταβέρνα με τους συναδέλφους του αλλά και με τον επιχειρηματία όπου έπιναν κρασί.

10. Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΒΛΑΧΟΥ

Αυτή η ταβέρνα αποτελούσε έναν γραφικό χώρο στα Αναφιώτικα όπου ξεχώριζε για τους σπιτικούς μεζέδες τους οποίους απολάμβαναν οι παρέες με την συνοδεία των κιθαρωδών. Επειδή ήταν σαν μια αυλή σε γειτονιά, απλά αλλά μαγευτικά στον ιερό εκείνο χώρο, ήταν γεμάτη από παρέες κι όπως έλεγε ένας θείος μου "δεν υπήρχες περίπτωση να πας δίχως να συναντήσεις κάποιον γνωστό ή φίλο".

11. ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ

Στις αρχές της δεκαετίας του '60 σε ένα δρομάκι της γνωστής οδού Αδριανού, ο Γιώργος Μπουκουβάλας ένας άνθρωπος με μεράκι, άνοιξε την ταβέρνα " Συμπόσιο" σ' έναν υπόγειο χώρο. Είχε δικό της ύφος αφού δεν υπήρχαν τραπέζια και καρέκλες αλλά χτιστοί πάγκοι και πέτρινες πλάκες ως τραπέζια. Είχε μια αύρα από την αρχαία εποχή γι' αυτό και οι σερβιτόροι αντί για τις συνηθισμένες ποδιές φορούσαν χλαμύδες και το κρασί προσφέρονταν σε πήλινα δοχεία. Φυσικά και το φαγητό που δεν ήταν άλλο από κομμάτια κρέας (κοψίδια) το έτρωγαν δίχως την χρήση μαχαιροπίρουνου, με το χέρι. Τον ιδιοκτήτη τον αποκαλούσαν Τιπούκειτο, που ήταν ο τίτλος του περιοδικού που είχε βγάλει παλιότερα. Ήθελε το " Συμπόσιο" να έχει όσο το δυνατόν περισσότερο το χρώμα της αρχαιότητας.Προσπαθούσε τόσο για την λεπτομέρεια που είχε υποχρεώσει τα παιδιά που πουλούσαν λουλούδια για τις πελάτισσες της ταβέρνας, να τα έχουν σε μορφή στεφανιού ώστε ο καβαλιέρος να στεφανώνεται την ντάμα του.

12. Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ 

Στην οδό Κέκροπος 10 η ταβέρνα λειτουργεί με διαφορετική βέβαια διεύθυνση. Συνήθως  έχει πάρα πολύ ωραίο μουσικό πρόγραμμα όπως και χορευτές που παρουσιάζουν παραδοσιακούς χορούς (τουλάχιστον πριν την εποχή που βιώνουμε).

13. Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ  

Υπήρξε ένας άλλος χώρος όπου η ρετσίνα με τις όμορφες παρέες και τους εκλεκτούς μεζέδες είχαν την τιμητική τους. 

14. ΤΑΒΕΡΝΑ Ο ΒΑΚΧΟΣ 

Της δεκαετίας του '60 ήταν η ταβέρνα και λειτουργούσε στην οδό Βάκχου 1 και  Βύρωνος. Επιχειρηματίας ήταν ο γνωστός Πλακιώτης Ευπατρίδης Θεόφιλος.

15. ΤΑΒΕΡΝΑ Η ΜΟΥΡΙΑ

Προς του Μακρυγιάννη, στην οδο Βύρωνος υπήρχε ένας μικρός χώρος ντυμένος με το αυθεντικό παραδοσιακό χρώμα της Πλάκας , η ταβέρνα Μουριά. Σίγουρα είχε κακούς θαμώνες που πήγαιναν για το κρασάκι τους και τους μεζέδες που έφτιαχνε με πολύ κέφι ο ιδιοκτήτης. Λένε ότι κάθε περίοδο όλη η γειτονιά μεθούσε από τις ευωδιές καθόσον τηρούσε τα έθιμε, άλλοτε είχε ξεροτηγανισμένο μπακαλιάρο, άλλοτε ψητά κτλπ. Ο ιδιοκτήτης δεν επηρεάστηκε καθόλου από τα κύματα της μόδας που έφερναν αλλαγές και άφησε την ταβέρνα του να θυμίζει πραγματικά χρόνια ρομαντικά και περασμένα.Είχε λίγα τραπέζια, χαμηλό ταβάνι κι η κουζίνα ήταν στη θέα των πελατών όπου λαχταρούσαν βλέποντας τους μεζέδες να τηγανίζονται, μέχρι να τους γευτούν στο πιάτο. Πολλές φορές ένας πλανόδιος μουσικός, στεκόταν ταπεινά και έδινε μελωδία στην ατμόσφαιρα.

  16. ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟ ΜΑΓΕΜΕΝΟ ΚΑΡΑΒΙ

Αυτή η ταβέρνα είχε δημιουργηθεί σ' ένα σπίτι από τα παλιά της Πλάκας στην οδό Αφροδίτης, είχε όμορφη ατμόσφαιρα, καλό φαγητό και  καταστηματάρχες ήταν δυο Ελληνορώσοι που γνώριζαν ακορντεόν και μπαλαλάικα. Έδιναν μια διαφορετική ατμόσφαιρα αφού φορούσαν την εθνική τους ενδυμασία και αρκετά βράδια μαζί με άλλους Έλληνες από την Ρωσία που πήγαιναν εκεί , τραγουδούσαν και συζητούσαν για τις μνήμες που είχαν από την προεπαναστατική Ρωσία.

17.     ΤΑΒΕΡΝΑ Ο ΓΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ

Μια ταβέρνα σε ένα από τα ωραιότερα σημεία, στα Αναφιώτικα στην οδό Μνησικλέους εκεί που καταλήγουν τα σκαλοπάτια και πολύ κοντά στο Μετόχι του Παναγίου Τάφου. Η ιστορία, οι παλμοί της Ορθοδοξίας, ο αττικός ουρανός, ο Ιερός Βράχος, τα γιασεμιά και οι γαζίες είναι λίγα από τα στοιχεία που αγκαλιάζουν τον χώρο. Το ιδιαίτερο της ταβέρνας είναι πως είχε δημιουργό γυναίκα. Η κυρά Ρουμπίνα Νικολοπούλου έστησε την ταβέρνα τα δύσκολα χρόνια του 1940 αφού ο άνδρας της είχε φύγει απ' τη ζωή. Εκείνος είχε μπακάλικο στο ίδιο μέρος αρκετά πριν το 1930. Η ίδια μαγείρευε κι έγινε ξακουστή γι' αυτό πέρασαν από τα τραπέζια της πολιτικοί , βασιλείς, καλλιτέχνες απ΄όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη.

 

 

 

 

18. ΠΑΛΙΑ ΤΑΒΕΡΝΑ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ

Συνεχίζοντας τον όμορφο περίπατο στην συνοικία των θεών, φτάνουμε στην οδό Λυσίου 26 όπου βρίσκεται η ως άνω ταβέρνα που χρονολογείται από το 1882 που σύμφωνα με τις πηγές ο παππούς Σταματόπουλος δημιούργησε ένα παντοπωλείο στο οποίο έδινε και κρασί. Σαν αυτούσια ταβέρνα λειτούργησε από το 1965. Η ταβέρνα λειτουργεί έως σήμερα μέσα στο θεσπέσιο περιβάλλον της Πλάκας.

19. ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ ΜΕΖΕΔΟΠΩΛΕΙΟ , ΚΑΦΕ

Από το 1934 έως το 1975 το μεζεδοπωλείο ΔΙΟΣΚΟΡΟΙ ήταν ένα παραδοσιακό καπηλειό με πολλές προσωπικότητες να συχνάζουν εκεί, να χαίρονται, να συζητούν για όλα όσα απασχολούσαν την εποχή τους. Ως γνωστόν μετά αναδείχθηκε σε ένα ξεχωριστό καφενείο- μεζεδοπωλείο  και πλέον στην Πλάκα (οδός Διοσκούρων) καθώς και στο Μοναστηράκι αποτελούν σημεία που Έλληνες αλλά και ξένοι τουρίστες επισκέπτονται συνεχώς.

 

 20. Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ

Ονομαστή ταβέρνα στο υπόγειο των οδών Αδριανού και Μνησικλέους, ξεχωριστή για το πλακιώτικο χρώμα της.Εκεί πραγματοποιούσαν τα τραπέζια στους επισήμους που επισκέπτονταν την χώρα μας, οι πολιτικοί.

21. Η ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΟΥ ΦΑΝΤΗ

 Περίφημη ταβέρνα για την εποχή στην οδό Λυσίου όπου συγκέντρωνε ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών απ' όλο τον κόσμο.

 

 

22. ΤΑΒΕΡΝΑ ΤΑ ΓΙΟΥΒΕΤΣΑΚΙΑ

 

Το 1960 ήταν που ξεκίνησε η ταβέρνα, ένας πανέμορφος χώρος με εξαιρετικό φαγητό, στην πασίγνωστη οδό Αδριανού 144.

 

23. ΤΑΒΕΡΝΑ Η ΣΠΗΛΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

 

 Η οδός Θρασύλλου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο δρόμος που αποτελεί την μια πλευρά του Ιερού Βράχου. Εδώ στον αριθμό 24 το 1960  ήταν το ξεκίνημα της ως άνω θαυμάσιας ταβέρνας με βραδιές και μέρες αξέχαστες για όλους, από τον  Γεώργιο Βαζέα και την σύζυγό του Παγώνα.Ο χώρος αυτός έχει την ευλογία να βρίσκεται σ' αυτό το θεϊκό σημείο.Έτσι έχει φιλοξενήσει κυριολεκτικά ανθρώπους απ' όλη την γη, απ' όλα τους τομείς!

24. ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ

Το παρόν σημείο μας βγάζει από την γνωστή εικόνα της αγαπημένης παραδοσιακής  ταβέρνας και μας ταξιδεύει στο 1964 όπου ανθούσαν οι μπουάτ κι οι μελωδίες του νέου κύματος, οι καλλιτέχνες κι οι νέοι από κάθε τομέα σιγοτραγουδούσαν, βίωναν το σκίρτημα του φλερτ κι ονειρεύονταν τον δικό τους κόσμο με καινοτομίες κι ανατροπές στο κοινωνικό κατεστημένο. Ο λόγος γίνεται γιατί στην οδό Μνησικλέους 26 σ' αυτή την γειτονιά όπου οι αέρηδες μόνο ούριοι είναι, όπου τα σπουργίτια και τα κοτσύφια στήνουν τρελό χορό,άκμαζε η μπουάτ "Το Τετράδιο"  και σήμερα είναι το μεζεδοπωλείο "Το Παλιό Τετράδιο" . Το ιδιαίτερο βρίσκεται στο κτίσμα που ανήκει στην Οθωμανική περίοδο και το κοσμούν στοιχεία της εποχής καθώς και σπάνια τεχνοτροπία.

Κλείνοντας....

Κάποιες ταβέρνες διατηρούνται και σήμερα , ίσως με διάφορες αλλαγές. Όπως και να ' χει οι παλιές παραδοσιακές ταβέρνες της Πλάκας συνδέθηκαν με χρόνια δύσκολα, εποχές εντελώς διαφορετικές, στη συνέχεια με  πολέμους, μεταπολεμική περίοδο, αγώνες, αντίσταση, καλλιτεχνικά βήματα, ανθρώπους που με την χρυχαφένια ρετσίνα ξεχνούσαν και δημιοιυργούσαν, δάκρυζαν και γέλαγαν.

Τα γραφόμενά μου αποτελούν έναν συνδιασμό απ' όσα μου είχαν διηγηθεί οικεία μου πρόσωπα καθώς επίσης από πληροφορίες που έχω βρει σε παλαιοβλιοπωλεία, από βιβλία.

Θεωρώ ιδιαίτερο προσόν να γνωρίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερα για περιοχές τόσο σημαντικές και γνωστές.

Τζαμιά και τεκέδες στην περιοχή της Πλάκας.

 

Τζαμιά και τεκέδες στην περιοχή της Πλάκας κατά την Οθωμανική περίοδο.

H Οθωμανική περίοδος στην Αθήνα άφησε  τα δικά της ίχνη που φαίνονται έως σήμερα. Οι λέξεις τζαμιά, μεντρεσές, τεκέδες ήταν χαρακτηριστικά εκείνης της εποχής. Σύμφωνα με αρκετές πηγές τα τζαμιά στην Αθήνα υπήρχαν αρκετά τζαμιά. Σήμερα σώζονται δυο, χωρίς τους μιναρέδες τους.  Το πιο γνωστό σε όλους σήμερα είναι το τζαμί Τζισταράκη ή Τζισδαράκη, κτίσμα του 1759 που βρίσκεται στην πλατεία Μοναστηρακίου, ακριβώς απέναντι από τον σταθμό του ΜΕΤΡΟ. Για το συγκεκριμένο μνημείο υπάρχει αφιέρωμα στον παρόντα ιστότοπο με τίτλο " Το Τζαμί του Τζισταράκη" . https://www.blogger.com/u/2/blog/post/edit/1247213638001865387/7322684382061873978 Το άλλο τζαμί είναι το Φετιχιέ που βρίσκεται κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς και χτίστηκε μετά τον ερχομό στην Αθήνα, του Μεχμέτ του Πορθητή το 1458. Ονομάζονταν επίσης τζαμί του Σταροπάζαρου (ήταν στον χώρο όπου πραγματοποιούνταν το παζάρι των σιτηρών) ή τζαμί του Πορθητή και αποτελεί το σημαντικότερο τζαμί των οθωμανικών χρόνων της Αθήνας. Το 1687 στα χρόνια του Μοροζίνη μετατράπηκε από τους Ενετούς, σε καθολική εκκλησία του Αγίου Διονυσίου. Όταν οι Ενετοί έφυγαν, χρησιμοποιήθηκε πάλι ως τζαμί και στα χρόνια της απελευθέρωσης το 1824 έγινε σχολείο Αλληλοδιδακτικής μεθόδου της Φιλομούσου Εταιρείας. Στη συνέχεια το 1843 ήταν φυλάκιο, μετά στρατιωτική φυλακή, φρουραρχείο και το 1890 το μετέτρεψαν σε αλευραποθήκη, στρατιωτικό αρτοποιείο έως τα χρόνια του Μεσοπολέμου. Αρχιτεκτονικά, στο κέντρο της ανατολικής πλευράς του τζαμιού βρίσκεται μια μικρή κόγχη, το ονομαζόμενο μιχράμπ που έχει προσανατολισμό προς τη Μέκκα. Άλλα τζαμιά στην Αθήνα ήταν: το Γενί τζαμί ή της Μπεϊνας ή τζαμί του Ροδακιού ,μεταξύ των σημερινών οδών Βουλής, Νικοδήμου, Θουκυδίδου, Απόλλωνος το Σοφτά τζαμί ή τζαμί των Σοφτάδων, στη θέση Πάνω Σιντριβάνι, εκεί που διασταυρώνονται οι οδοί Πανδρόσου και Καπνικαρέας το τζαμί της Κολώνας, στην οδό Αδριανού το μικρό τζαμί ή Κιουτσούκ τζαμί, στην οδό Μουσείου το τζαμί του Παρθενώνα μέσα στον Παρθενώνα Ο Γιάννης Καιροφύλας (κι άλλες πηγές) αναφέρει ότι στην Αθήνα υπήρχαν πολλοί τεκέδες αλλά οι πιο γνωστοί ήταν πέντε, οι παρακάτω: ο τεκές που βρισκόταν απέναντι από το Φετιχέ τζαμί ο τεκές που βρισκόταν στην πλατεία Δημοπρατηρίου ο τεκές που βρισκόταν στους δυτικούς πρόποδες της Ακρόπολης όπου ήταν και το τουρκικό νεκροταφείο ο τεκές που τον διαδέχθηκε ο ναός των Αγίων Αναργύρων ο τεκές του Μπραίμη, το Ωρολόγιο του Κυρρήστου δηλαδή. Κλείνοντας το σύντομο αφιέρωμα, λίγα λόγια για τους Οθωμανούς στης Αθήνα. Την ΑΘήνα κατέλαβαν οι Οθωμανοί στις 4 Ιουνίου του 1456 . Η περιοχή που εγκαταστάθηκαν (δεν ήταν πάνω από δυο ή τρεις χιλιάδες) ήταν γύρω από την Ακρόπολη όπου και οργάνωσαν τις γειτονιές τους. Ως κεντρική γειτονιά είχαν αυτή που απλώνονταν γύρω από το Τσαρσί και προς το Ριζόκαστρο. Βέβαια λίγοι ζούσαν και σε άλλες γειτονιές. Οι κάτοικοι της πόλης τότε είχαν εξέλθει από το ρωμαϊκό τείχος και είχαν έλθει πάλι στις παλιές τους γειτονιές, την Πλάκα, το Μοναστηράκι, του Ψυρρή. Στου Ψυρρή δεν κατοίκησαν και σύμφωνα με την σπουδαία ξεναγό, ιστορικό τέχνης, συγγραφέα, αθηναιογράφο Άρτεμις Σκουμπουρδή, η συνοικία παρέμενε αμιγών ορθόδοξη.

 

H Πλάκα των φυλακών

Συνεχίζοντας την ξενάγηση στην ιστορική και πολυαγαπημένη συνοικία την Πλάκα, που είχα ξεκινήσει πριν την εορτή του Πάσχα θα ολοκληρώσω το θέμα με τα σωφρονιστικά ιδρύματα εκείνης της εποχής..

Για τον Μεντρεσέ οι πληροφορίες υπάρχουν σε προηγούμενο κείμενο.

Όμως δεν ήταν μόνο αυτή η φυλακή στην περιοχή. Υπήρχαν πίσω από την πλατεία του Μοναστηρακίου στον παλιό Στρατώνα όπου αναφέρονται στην ιστορία της πόλης σαν δεύτερες φυλακές. Πριν από αρκετά χρόνια είχε πέσει στα χέρια μου το βιβλίο του Αντώνη Βερβενιώτη "Η Αθήνα του 1900" που σε κάποια σελίδα γράφει "κάθε φορά που περνούσα από εκεί, έβλεπα από τα σιδερόφρακτα παράθυρα ν’ απλώνονται χέρια και ν’ ακούωνται φωνές που προκαλούσαν τον οίκτο των διαβατών». Αυτές οι φυλακές που βρίσκονται δίπλα από την πύλη του Αδριανού ήταν ένα κτίριο με έτος οικοδόμησης το 1780 και κατεδάφισης το 1929 ή το 1932 (βρήκα σε κάποιες πηγές και τις δυο ημερομηνίες). 

Το κτίριο αυτό κατά την εποχή του Όθωνα και πριν να γίνει φυλακή είχε φιλοξενήσει στρατιωτικές βαυαρικές μονάδες κι αργότερα ήταν το σεράι ή σαράι, το παλάτι του Τούρκου διοικητής της Αθήνας , του Χατζή Αλή Χασέκη που σύμφωνα με την ιστορία άσκησε τυραννία προς τους πολίτες από το 1775 έως το 1795.

Κάποιοι αναγνώστες διερωτώνται, αν υπήρχε εγκληματικότητα και παραβατικότητα τότε, ώστε να χρειάζονται οι φυλακές..

Φυσικά και υπήρχε εγκληματικότητα καθώς και ληστείες στην Αθήνα εκείνων των χρόνων.

Ένα από τα εγκλήματα που είχε συγκλονίσει την κοινωνία τότε το κατέγραψε η εφημερίδα "Καιροί" του Πέτρου Κανελλίδη. Στο τέλος του Μάη του 1893 στην οδό Υπερείδου στην Πλάκα, στις έντεκα το βράδυ ένας υπαξιωματικός (επιλοχίας) του υλικού πυροβολικού, τραυμάτισε θανάσιμα με το ξίφος του , τον Ιταλό Γκιουζέπον που ήταν τυπογράφος, για λόγους τιμής...για κάποια γυναίκα δηλαδή. Τον φονιά δεν τον συνέλαβαν αφού κατάφερε να ξεφύγει.

Κοινό χαρακτηριστικό και των δυο φυλακών (Μεντρεσέ και Παλιού Στρατώνα) ήταν ότι ο φυλακισμένοι είχαν οργανωθεί σε ομάδες σύμφωνα με τον τόπο καταγωγής τους,οπλοφορούσαν κρατώντας περίστροφα κι άλλων ειδών όπλα, είχαν μαχαίρια. Τις ομάδες αποτελούσαν Καλαματιανοί,Μανιάτες, Ρουμελιώτες,Αρβανίτες, οι μάγκες ή κουτσαβάκηδες του Ψυρρή.

Μπορεί να ήταν φυλακισμένοι αλλά τίποτα δεν τους σταματούσε απ΄το να καπνίζουν χασίσι, να τραγουδούν,να ονειρεύονται, να παίζουν χαρτιά και ζάρια.

Η κατάσταση δεν ήταν βέβαια απολύτως ομαλή και ειρηνική, οι συμπλοκές μεταξύ τους δεδομένες. Τα όργανα του νόμου όπως έλεγαν του χωροφύλακες που ήταν υπεύθυνοι για την επιτήρησή τους,κάπου - κάπου έστηναν επιχείρηση ανακωχής και ηρεμίας.

Το βέβαιο είναι πως οι φυλακισμένοι μετέτρεπαν τις σκέψεις τους και τις εμπειρίες τους, σε τραγούδια ρεμπέτικης και χασικλίδικης μορφής.

"Ο Καπετανάκης", "Δεν ξανακάνω φυλακή...." αποτελεί τραγούδι που έχει πάρει χορευτική μορφή και αποτελεί επιλογή στα γλέντια (εκτός εποχής ιού) ακόμη και σήμερα. Ένας από τους σκληρότερους διευθυντές των Φυλακών του Στρατώνα ή της Στρατώνας ήταν ο Καπετανάκης που δεν ξεχάστηκε ποτέ από τους φυλακισμένους, οι οποίοι δήλωναν μέσα από τους στίχους την επιθυμία τους να μην ξανακάνουν φυλακή υπό τις διαταγές του...

Ένα άλλο γνωστό τραγούδι της εποχής, όπου το έλεγαν οι κρατούμενοι είναι το παρακάτω και το αντιγράφω από ένα αγαπημένο βιβλίο του Γιάννη Καιροφύλλα "Στην Πλάκας τις ανηφοριές...".

Δεν μου λέτε , δεν μου λέτε,

το χασίσι πού πουλιέται;

Το πουλούν οι Δερβισάδες

στους επάνω μαχαλάδες.

Στο Στρατώνα και στο Ιτς Καλέ

φουμάρουμε το ναργιλέ.

Κι εμείς κι αν τον φουμάρουμε

κανένα δεν πειράζουμε.

Τον καημένο τον Μποχώρη

του την φέραν στο βαπόρι

και του πήραν πεντακόσια

όλο λίρες κι όλο γρόσια.

Κάτω στο Γκάζι στο Γκαζοχώρι

έχουν το τσαρδί τους όλοι

και φουμάρουν το λουλά τους

καθισμένοι σταυροπόδι.

Όμορφες σαν τις ντομάτες

κάθονται δυο μαυρομάτες

και καπνίζουνε τσιγάρο

τόνα πόδι πάνω στ' άλλο.

Τα σίδερα της Φυλακής

είναι για τους λεβέντες

κ΄οι μπούλδρες και οι ομορφιές

για τις γλυκειές κοπέλες.

Η περιήγηση στην Πλάκα, στις σελίδες της ιστορίας, της μνήμης, των θρύλων θα συνεχιστεί..

"Xαιρέτα μου τον πλάτανο" κι ο Μεντρεσές στην Πλάκα.

 

Απέναντι από το μνημείο των Αέρηδων και εκεί που η οδός Αιόλου συναντά την οδό Πελοπίδα βρίσκεται ότι απέμεινε από τον Μεντρεσέ.Πρόκειται για το τούρκικο ιεροσπουδαστήριο που χτίστηκε το 1721 από τον Μεχμέτ Φαχρή και εκεί στεγάζονταν οι οικότροφοι φοιτητές ή σοφτάδες όπως λέγονταν στην Τουρκική γλώσσα. Ο Μεντρεσές βρισκόταν ανάμεσα στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων και στο Φετιχέ τζαμί της οδού Διογένους. 

Αρχιτεκτονικά ήταν ένα τετράγωνο κτίριο με μια εσωτερική αυλή όπου γύρω-γύρω ήταν μικρά δωμάτια, κάτι σαν τα κελιά στα μοναστήρια μας.Σε κάποιο γωνιακό σημείο υπήρχε ένα μικρό σε έκταση τζαμί.

Πριν να μετατραπεί σε φυλακή αποτελούσε έναν χώρο συνάντησης των αγάδων όπου επικεντρώνονταν σε συζητήσεις γύρω από τα διάφορα προβλήματα που είχαν.

Στην αυλή του υπήρχε ένας τεράστιος πλάτανος όπου τιμωρούνταν πολύ σκληρά (κρέμαγαν) οι ραγιάδες.

Σαν φυλακή χρησιμοποιήθηκε και μετά την απελευθέρωση, μάλιστα επί Όθωνα προστέθηκε ένας ακόμη όροφος, ως χώρος κράτησης των κακοποιών.

Σύμφωνα με πολλές ιστορικές πηγές στα χρόνια του Όθωνα φυλακίστηκαν λόγω συνωμοσιών εναντίον του αρκετοί άνθρωποι. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1843 ο Καλλέργης που διακρίνονταν για τον επαναστατικό του χαρακτήρα άνοιξε τον Μεντρεσέ και τους απελευθέρωσε.

Γνώρισε ως κρατούμενος αυτή τη φυλακή το 1852 ο Στρατηγός Μακρυγιάννης (ως αντίθετος του Όθωνα), όταν οι αρχές της Βαυαρίας στη χώρα μας ρήμαζαν τα δημόσια ταμεία και ασκούσαν πίεση με διάφορους τρόπους στον λαό.

Το 1861 σειρά ..για να φυλακιστεί είχε ο ποιητής Αχιλλέας Παράσχος.

Ο ποιητής γνωρίζοντας το μαρτύριο πολλών κρατουμένων έγραψε ένα ποίημα..

Ω!πλάτανε του Μεντρεσέ, στοιχειό καταραμένο.

Της τυραννίας τρόπαιο σε φυλακή υψωμένο

συμμάζωξε τα φύλλα σου τα δακρυοραντισμένα,

να ιδώ κομμάτι ουρανού και τ' άσπρα τα καημένα.

Θα έλθει η ώρα, πλάτανε,της χώρας μας Βαστίλη

που ξυλοκόπους η οργή του Έθνους θα σου στείλει

και πέλεκυς στη ρίζα σου ελεύθερα θ' αστράψει

δεν θα σε φαν γεράματα,φωτιά θε να σε κάψει..

"Χαιρέτα μου τον πλάτανο"

Λέγεται ότι ένας αρχιληστής , ο φόβος κι ο τρόμος απ' όπου κι αν περνούσε, ο Μπίμπισης που ήταν κρατούμενος στον Μεντρεσέ είχε φυτέψει έναν πλάτανο που έγινε το σύμβολο του θανάτου  αφού όπως προανέφερα εκεί κρέμαγαν τους κρατούμενους. Ένα δίστιχο που είχε γραφεί για το συγκεκριμένο δέντρο είναι :

"O πλάτανος του Μεντρεσέ έχει διπλό τον κλώνο,ο ένας λέει ισόβια κι ο άλλος λαιμητόμο".

Οι φυλακισμένοι που αποφυλακίζονταν, κατά την έξοδό τους, απευθυνόμενοι προς τους συγκρατούμενούς τους που συνέχιζαν την έκτιση της ποινής τους έλεγαν " Χαιρέτα μου τον πλάτανο", από τη χαρά τους που τη γλύτωσαν, που έφευγαν.

Ο πλάτανος του Μεντρεσέ έχει διπλόν τον κλώνο, ο ένας λέει ισόβια κι ο άλλος λαιμητόμο»....

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/aytos-einai-o-platanos-tis-athinas-poy-apagchonizontan-oi-thanatopoinites-mechri-ton-19o-aiona-pos-vgike-i-frasi-chaireta-moy-ton-platano-kai-ti-simainei-vinteo/

Κατά τη δεκαετία του 1850 πολλοί αρχαιολόγοι είχαν εκφράσει την άποψη ότι οι κρατούμενοι έπρεπε να απομακρυνθούν καθόσον έπρεπε το κτίριο να κατεδαφιστεί γιατί η περιοχή ήταν στα σχέδια για ανασκαφές.Το 1898 τον Μεντρεσέ τον κατεδάφισαν οι πολίτες.

Ολοκληρωτικά κατεδαφίστηκε το 1914 και εξαιτίας των αρχαιολογικών ευρημάτων διατηρήθηκε η Πύλη του όπου φέρει μια μαρμάρινη επιγραφή καθώς και κάποια μέρη του κτιρίου. 

Ο πλάτανος όμως καταστράφηκε το 1915 από έναν κεραυνό...κι όπως μου είχε πει πριν από χρόνια μια κυρία που πλησίαζε τα εκατό χρόνια, μάλλον ήταν οι κατάρες των κρεμασμένων..

Επίσης στο βιβλίο του Βασίλη Αττικού "Εύθυμη Ηθογραφία της Παλιάς Αθήνας" (1957) , υπάρχει ένα διηγηματικό κείμενο ενός δικαστικού  περί του Μεντρεσέ.

Πιστεύω πως έχει ξεχωριστή ομορφιά η βόλτα μας, η περιήγηση όταν γνωρίζουμε την ιστορία ή κάποια βασικά στοιχεία για τα μέρη, μνημεία, τοποθεσίες που βλέπουμε.

Υ.Σ Οι πηγές των αναγραφομένων είναι από διηγήσεις συγγενικών και φιλικών προσώπων της παλιάς Αθήνας κατά την εφηβική μου ηλικία όπως και διάφορα φυλλάδια ή σημειώσεις από ξεναγήσεις που έχω παρευρεθεί.

 

Στη συμβολή των οδών Αιόλου και Πελοπίδα, το 17ο αιώνα λειτουργούσε ο Μεντρέσες, δηλαδή το οθωμανικό ιεροσπουδαστήριο. Κατά την οθωνική περίοδο στην Αθήνα, ο Μεντρεσές μετατράπηκε σε φυλακή, που λειτούργησε μέχρι τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α’. ...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/aytos-einai-o-platanos-tis-athinas-poy-apagchonizontan-oi-thanatopoinites-mechri-ton-19o-aiona-pos-vgike-i-frasi-chaireta-moy-ton-platano-kai-ti-simainei-vinteo/

Στη συμβολή των οδών Αιόλου και Πελοπίδα, το 17ο αιώνα λειτουργούσε ο Μεντρέσες, δηλαδή το οθωμανικό ιεροσπουδαστήριο. Κατά την οθωνική περίοδο στην Αθήνα, ο Μεντρεσές μετατράπηκε σε φυλακή, που λειτούργησε μέχρι τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α’. ...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/aytos-einai-o-platanos-tis-athinas-poy-apagchonizontan-oi-thanatopoinites-mechri-ton-19o-aiona-pos-vgike-i-frasi-chaireta-moy-ton-platano-kai-ti-simainei-vinteo/

Στη συμβολή των οδών Αιόλου και Πελοπίδα, το 17ο αιώνα λειτουργούσε ο Μεντρέσες, δηλαδή το οθωμανικό ιεροσπουδαστήριο. Κατά την οθωνική περίοδο στην Αθήνα, ο Μεντρεσές μετατράπηκε σε φυλακή, που λειτούργησε μέχρι τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Γεωργίου Α’. ...

Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr/aytos-einai-o-platanos-tis-athinas-poy-apagchonizontan-oi-thanatopoinites-mechri-ton-19o-aiona-pos-vgike-i-frasi-chaireta-moy-ton-platano-kai-ti-simainei-vinteo/