Ομιλία κατά την παρουσίαση του βιβλίου " Μυσταγωγία στην Αντικρινή όχθη" με συγγραφέα την Ηρώ Παλαιολόγου.

 

 "ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΚΡΙΝΗ ΟΧΘΗ" 

Συγγραφέας η Ηρώ Παλαιολόγου

Εκδότης 24Γράμματα

Ακολουθεί, η ομιλία μου κατά την πρόσφατη παρουσίαση στην Αθήνα, σε έναν υπέροχο χώρο, τον "ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ"  στις 6 Απριλίου 2023. 

Καλησπέρα σε όλους. Νιώθω αληθινή χαρά και τιμή που βρίσκομαι απόψε σ' αυτόν τον ξεχωριστό και θαυμάσιο χώρο, για την παρουσίαση του μυθιστορήματος "Μυσταγωγία στην αντικρινή όχθη"  που με πραγματικό ενδιαφέρον και πάθος έγραψε η αγαπημένη συγγραφέας, φίλη και συμπατριώτισσα Ηρώ Παλαιολόγου.

Πιστεύω, ότι κάθε τι που γράφουν οι συγγραφείς, αποκτά μεγαλύτερη αξία με το ταξίδι που θα κάνει στο αναγνωστικό κοινό. Αυτό το ταξίδι αγκαλιάζει η παρούσα συνάντηση.

Στο δημιούργημα για το οποίο γίνεται λόγος, από την όχθη της καθημερινότητας θα βρεθούμε στην αντικρινή όχθη, θα βιώσουμε μια μυσταγωγία πλημμυρισμένη από άδολη αγάπη κι από αξίες που θα έπρεπε να αποτελούν τα θεμέλια της κοινωνίας.

Τη " Μυσταγωγία στην αντικρινή όχθη" τη γνώρισα από τα γεννοφάσκια της , αφού η Ηρώ, μου εμπιστεύτηκε το πνευματικό της παιδί  πριν να περπατήσει στην  πορεία των αναγνωστών. Κάθε τέτοια στιγμή, η ευθύνη που νιώθω είναι πολύ μεγάλη. Έτσι, το βιβλίο δεν το διάβασα απλά , αλλά το μελέτησα. Μάλιστα είχα προτείνει στη συγγραφέα τον διαχωρισμό του σε δύο τεύχη προκειμένου να αναδειχθεί περισσότερο η αξία του, όπως και έγινε από τον εκδοτικό οίκο.

Για εκείνες τις εποχές που υπήρχαν ευαισθησίες, που οι κοινωνικές σχέσεις ήταν καλύτερες μιλούν πολλοί κατά καιρούς. Σίγουρα δεν ήταν όλα ιδανικά αλλά είχαν ομορφιές που με το πέρασμα των χρόνων χάνονται, που αναζητάμε.

Το παρελθόν μας που συνήθως έγκειται στα παιδικά και νεανικά μας χρόνια είναι η πιο καθοριστική χρονική περίοδος  της ζωής μας. Μαζί με τα στοιχεία της διαπαιδαγώγησης όμως που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα  και την πορεία μας, βρίσκονται τα ήθη και τα έθιμα, οι συνήθειες. Είναι  τα νήματα που συνθέτουν το πάμπλουτο υφαντό που ονομάζουμε παράδοση, όλα εκείνα με τα οποία ασχολείται η επιστήμη της λαογραφίας.

Αυτό το πνευματικό δημιούργημα που μας  χάρισε η Ηρώ, αποτελεί μια έρευνα και αναφορά σε όσα προανέφερα, τα οποία έρχονται και αποκαλύπτονται στον αναγνώστη μέσα από μια συγκινητική ιστορία που λαμβάνει μέρος όλη η κοινωνία του όμορφου χωριού.

Το βιβλίο είναι διττού περιεχομένου. Το πρώτο είναι το παραδοσιακό – λαογραφικό  και το δεύτερο το πνευματικό.

Αρχικά, ξεφυλλίζοντάς το οι νέοι, που δεν έχουν ακούσματα για τις δεκαετίες του ’60  και του ‘70 θα μάθουν σχεδόν όλες τις λεπτομέρειες της κοινωνίας για εκείνη την εποχή, που δεν ίσχυαν μόνο στον Κάμπο της Ηλείας, αλλά στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας. Είναι οι αλλαγές με την έλευση του ηλεκτρικού ρεύματος, οι τηλεοπτικές εκπομπές, η φιγούρα του κάθε ανθρώπου μιας  μικρής κοινωνίας, από τον παπά, τον καφετζή, μέχρι τις γειτόνισσες με τα γραφικά τους καμώματα , τα παιχνίδια στη γειτονιά, τα περιοδικά, οι γεύσεις , μια αλυσίδα μοναδικών εικόνων και δρώμενων, που αν δεν αποτυπωθούν σίγουρα θα χαθούν. Είναι όλα αλλιώτικα από όσα αποτελούν τον τρόπο που λειτουργεί η  σημερινή κοινωνία.

Στη συνέχεια, οι άνθρωποι που βίωσαν εκείνα τα χρόνια είμαι σίγουρη ότι θα σταματήσουν...όπως του ρολογιού οι  δείχτες.. στο πορτόνι ή εξώπορτα του πατρικού, στο μπακάλικο όπου έκαναν τα θελήματα. Θα ακούσουν σαν ψίθυρους των ανέμων τα πειράγματα μικρών και μεγάλων, θα ζήσουν πάλι τις ζαβολιές ή διαολιές όπως λέμε στην ιδιαίτερη πατρίδα μας, θα θυμηθούν τη φτώχια, αλλά θα αναστηθούν σ εκείνη την αίσθηση ελευθερίας που σημαίνει να τρέχεις στις αλάνες, να παίζεις, να μη φοβάσαι να κυκλοφορείς, να μην τρομάζεις στην ιδέα πως θα χάσεις το κλειδί ασφαλείας, να ρίχνεις μια τρεχάλα για ψωμί στον φούρνο, να βλέπεις τη μάνα στο μαγεριό ν' ανακατώνει το φαΐ, να πηλαλάς στις εξοχές μαζί με τ’ άλλα παιδιά.  Θα μελαγχολήσουν αλλά και  θα χαρούν στην εικόνα του κυριακάτικου οικογενειακού τραπεζιού. Εννοείται ότι θα γλυκαθούν όταν ανακαλύψουν που είναι κρυμμένο το βάζο με το γλυκό του κουταλιού και φυσικά θα βουρκώσουν όταν ακούσουν τη δική τους φωνή και της παρέας τους να ψέλνουν τα κάλαντα από σπίτι σε σπίτι , σε όλες τις γειτονιές. Δεν μπορώ να περιγράψω τα συναισθήματα που θα τους δημιουργήσει η ανάδυση στη μνήμη, της ευωδιάς του ζυμωτού ψωμιού αλλά και του χριστόψωμου.

Η ιστορία που πραγματεύεται η συγγραφέας, έχει ως κεντρικό ήρωα τον Πανάγο ή τρελό - Πανάγο, τον τρελό του χωριού..κι έτσι φανερώνεται ένα από τα  χαρακτηριστικά εκείνων των δεκαετιών που δεν τιμούσε κανέναν  και  το οποίο ήταν προϊόν της  έλλειψης εσωτερικής καλλιέργειας των ανθρώπων. Όπως προανέφερα δεν ήταν όλα ιδανικά. Τρελός ήταν μια προσβλητική έννοια, ένας χαρακτηρισμός για όποιον δεν έδενε με τη γενική συμπεριφορά του πλήθους. Δεν ήταν ο άνθρωπος με τις ευαισθησίες που θα έπρεπε να προστατεύσουν ή ο ψυχικά ασθενής, που δεν αποτελούσε ντροπή, όπως καμιά ασθένεια άλλωστε. Βέβαια αναφερόμαστε σε εποχές που τα πάντα θεωρούνταν ντροπή και αμαρτία. Έτσι κάπως δίδεται άφεση σε όσο κακό έκαναν στις πονεμένες ψυχές..Το φέρσιμο των άλλων που απ' όσο γνωρίζω για τα χωριά μας,  ήταν οι δήθεν νοικοκυραίοι αλλά και οι δήθεν μάγκες της τοπικής κοινωνίας, άπτονταν στο να κερνούν τον αδύναμο, τον τρελό δηλαδή ,για να έχουν την ευκαιρία να τον περιγελούν .Δυστυχώς αυτό είχαν κληρονομήσει και τα παιδιά.

Η πένα της συγγραφέως έρχεται σαν βάλσαμο και σβήνει την αρνητική εντύπωση της έκφρασης ο τρελός του χωριού, με την αρχοντική εμφάνιση που του προσδίδει και το πνευματικό του βάθος. Τον γνωρίζουμε να είναι περιποιημένος, καθαρός, με την ευγένειά του - που ευτυχώς- αναγνωρίζουν όλοι, με τον πρόεδρο που του εξασφαλίζει ένα εισόδημα.

Την περιγραφή του ήρωα καθώς και όλη την αναφορά στο πρόσωπό του, τη θεωρώ ως το πιο σημαντικό τμήμα του συγγραφικού έργου καθόσον πηγάζουν όλα τα βαθύτερα νοήματα που εκφράζουν τη συγγραφέα μας.

Όμως, πάντοτε βρίσκεται κάποιος μικρός ή μεγάλος , που  θα μπορεί να αγγίξει την ψυχή του κάθε Πανάγου. Σ' αυτό το μυθιστόρημα είναι ο Νικόλας, ένα αγόρι δέκα χρονών  με πολλές ευαισθησίες αλλά και ιδιαίτερη εξυπνάδα.

Το μικρό αγόρι ήταν ώριμο πνευματικά, κάτι σπάνιο για την ηλικία του, κάτι που είχε φροντίσει η ίδια η ζωή να του διδάξει, με την απουσία της μάνας του. Αυτή η ωριμότητά του τον οδήγησε να προσπεράσει τις συνηθισμένες ατραπούς και να τον οδηγήσει σε άλλες διαδρομές, πιο βαθιές και ουσιώδεις που βρήκε στα μαθήματα ζωής από τον  Πανάγο.  Πόνεσε όταν έφυγε ο καρδιακός του φίλος, ο παππούς κι ο μεγάλος δάσκαλος συνάμα. Όμως εκείνος είχε φροντίσει, να είναι για πάντοτε κοντά του, να μην το ξεχάσει ποτέ.

Οι συμβουλές του Πανάγου, τα αληθινά μηνύματα ζωής αποτελούν βαθυστόχαστες έννοιες που βοηθούν όλους μας να γίνουμε καλύτεροι, καθώς και να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο σκέψης μας για μια αρμονικότερη καθημερινότητα, για μια κοινωνία όπου τα άνθη θα είναι περισσότερα από τα αγκάθια. Η αντικρινή όχθη είναι θεάρεστος στόχος.

Εύχομαι ολόψυχα στην Ηρώ καλή συνέχεια στο έργο της, το οποίο είναι πολυποίκιλο. Εύχομαι σε όλους μας ευλογημένο Πάσχα με μια Ανάσταση που αληθινά θα εμφυσήσει στην ψυχή μας, τη δύναμη και την αισιοδοξία, κόντρα στους αρνητικούς και ψυχοφθόρους ανέμους των καιρών. Εύχομαι να γινόμαστε κοινωνοί της αγάπης που ενέπνευσε τον Πανάγο για το παιδί και αντίστροφα, ίσως μόνο έτσι να σταματήσει η κάθε μορφή βίας που ριζώνει στο απίστευτο εσωτερικό κενό καθώς και τα ρεύματα του έρωτα για την ύλη.

Στο τέλος αναφέρθηκα στις παιδικές μου αναμνήσεις που συνδέονται με τη Μυρσίνη και είναι το άλογο του πατέρα μου με το κάρο όπου επάνω  βρισκόταν όλη η γειτονιά, κάθε Κυριακή του καλοκαιριού και πηγαίναμε ημερήσια εκδρομή στη θάλασσα, στην αμμώδη, στη γεμάτη κρινάκια και κοχύλια παραλία του χωριού όπου διαδραματίζεται η ιστορία..

Επίσης ρώτησα την Ηρώ που γνωρίζω ότι δεν επαναπαύεται για το επόμενο βήμα της..

Της εύχομαι και από εδώ καλή επιτυχία στους στόχους της!

Εννοείται ότι οι ευχαριστίες κι από πλευράς μου στους υπεύθυνους του υπέροχου χώρου, στους παρευρισκόμενους, στο καταπληκτικό ντουέτο των μουσικών, στον Παν και στην Αλεξία που βοήθησαν από δική τους θέληση σ' έναν σημαντικό ρόλο, είναι αληθινές και δεδομένες.

 

Για το τέλος... 

Λίγα λόγια για τη σχέση μου με το θέμα του βιβλίου και των παρουσιάσεων..

Με τα βιβλία αλλά και τις παρουσιάσεις βιβλίων η σχέση μου είναι άρρηκτη, με ρίζες που απλώνονται πολλά χρόνια πριν..

Τις απόψεις μου (κριτική για  άλλους) για βιβλία  που διάβαζα, τις εξέφραζα μέσω του γραπτού λόγου σε διάφορες έντυπες (μέχρι να έρθει το διαδίκτυο στη ζωή μας)  ή διαδικτυακές σελίδες και ΜΜΕ, στους εκδοτικούς οίκους καθώς και με αλληλογραφία στους ίδιους του συγγραφείς (γνωστούς και άγνωστους έως τότε, σε εμένα), από τη νεανική μου ηλικία.

Η συμμετοχή μου σε παρουσιάσεις φίλων ή σε παρεμφερείς εκδηλώσεις άρχισε το 2017.

Η αλήθεια είναι ότι δεν αποδέχομαι εύκολα προτάσεις για ομιλίες και τα σχετικά. Όμως με την αποδοχή σημαίνει ότι πρόκειται για βιβλίο που έχω μελετήσει κι όχι για ομιλία που την αποτελούν αποσπάσματα του διαδικτύου...Θεωρώ αδιανόητο να συμμετέχεις στα πρόσωπα που πλαισιώνουν ένα συγγραφικό ή λογοτεχνικό δημιούργημα, αλλά ο λόγος να είναι τυπικός ή όπως προανέφερα. Ο χώρος του γραπτού λόγου δεν πρέπει να ενισχύει το φαίνεσθαι. Η ουσία βρίσκεται στο είναι κι αυτό υποστηρίζω σε κάθε μου βήμα, όσο περίεργο κι αν ακούγεται σε αρκετούς..