Δεκέμβριος!Εορτές και έθιμα.

Γενικά για το νέο μήνα, τον πρώτο  μήνα του χειμώνα γίνεται αναφορά σε κείμενό μου του 2019.

Το παρόν αποτελεί ένα αφιέρωμα στις γιορτές και τα έθιμα του Δεκεμβρίου. 

ΤΑ "Νικολοβάρβαρα" ανήκουν στα πιο γνωστά εορταστικά τριήμερα και αποτελεί (σχεδόν) την έναρξη του χειμώνα.

Από τις 4 Δεκεμβρίου έως τις 6, η Αγία Βαρβάρα, ο Άγιος Σάββας και ο Άγιος Νικόλαος έχουν την τιμητική τους, με τους σχετικούς εορτασμούς  και σύμφωνα με τον λαό την απότομη αύξηση του κρύου. Λέγεται ότι η μέρα του Αγίου Νικολάου για πολλούς, αποτελεί ορόσημο της κλιματολογικής εξέλιξης.

 Η Αγία Βαρβάρα που σύμφωνα με το λαό είναι η προστάτιδα των παιδιών από τα λοιμώδη νοσήματα, τιμάται κυρίως στη Θράκη με τη "βαρβάρα", όπου αποτελούνταν από βρασμένο σιτάρι,αμύγδαλα,σταφίδες, καρύδια τα οποία κοπανούσαν σε ένα τρίστρατο. Ο Γ. Α. Μέγας υποστήριζε ότι μια αρχαϊκή τελετουργία προσφοράς καρπών που σχετίζονταν με την αρχαία λατρεία της κουροτρόφου "ενοδίας" και " τριοδίτιδος" Εκάτης, στα αγάλματα της οποίας οι αρχαίοι τοποθετούσαν τα "εκαταία" στη αρχή της νέας σελήνης.

Στις περισσότερες περιοχές της Μικράς Ασίας οι γυναίκες στα σταυροδρόμια πρόσφεραν τα υλικά για την "πανσπερμία" (βαρβάρα) κι αφού την ευλογούσε ο ιερέας, μετά τη μοίραζαν στη γειτονιά. Τα έθιμα ποικίλουν..Στην Ανατολική Ρωμυλία οι μητέρες έψηναν πίτα την οποία περιέλουζαν με μέλι και με μέλι έκαναν σταυρό στην αυλόπορτα ή εξώπορτα.

Της Αγίας Βαρβάρας επίσης, σε περιοχές της Κεφαλλονιάς, οι γυναίκες έβραζαν κόλλυβα, τα ευλογούσαν στον εσπερινό  και σαράντα σπυριά (κλωνιά όπως τα λένε) τα έφτιαχναν κολιέ με βελόνα και κλωστή, που έβαζαν στο εικονοστάσι. Αυτό θεωρούνταν πολύ δυνατή προστασία από ασθένειες.

Του Αγίου Σάββα κατά τις παραδόσεις μας, σε αρκετές περιοχές φτιάχνουν φάβα και τι μοιράζουν στη γειτονιά.

Για το τριήμερο από 4 έως 6 Δεκεμβρίου..

"Η Αγιά Βαρβάρα βαρβαρώνει

Ο Αη Σάββας σαβανώνει

κι ο Αη Νικόλας σκάβει και χώνει".

Ο Άγιος Νικόλαος έχει την ιδιότητα να κυριαρχεί στη θάλασσα κι όταν έπιαναν τρικυμίες σε αρκετές παραθαλάσσιες περιοχές, έριχναν το λάδι από το καντήλι που έκαιγε για χάρη του, στα κύματα σε μια προσπάθεια να καλμάρουν τα νερά.

Στη Μάδυτο όταν υπήρχε θαλασσοταραχή το εικόνισμα του Αγίου το βουτούσαν στη θάλασσα προκειμένου να γαληνέψει. 

Στον Αίμονα της θρακικής Μεσημβρίας του χάριζαν ζώα κι μετά το τέλος του πανηγυριού, έφιπποι έκαναν τον γύρο του ναού τρεις φορές.

Πολλοί ναυτικοί είχαν μαζί τους κόλλυβα  (που φτιάχνονταν για τον άγιο) και στις φουρτούνες τα έριχναν καταμεσής των θαλασσών.

Στη συνέχεια στις 9 Δεκεμβρίου εορτάζεται η Αγία Άννα, η οποία αποτελεί την προστάτιδα των γυναικών που δεν τεκνοποιούν.Η Αγία Άννα εορτάζεται και στις 25 Ιουλίου όπου γίνονται πανηγύρια καθόσον η εορτή του Δεκεμβρίου δεν τους εξυπηρετεί όλους.

 Στις 12 ο Άγιος Σπυρίδωνας που είναι ο προστάτης των χρυσοχόων, των αγγειοπλαστών, των υποδηματοποιών. Όμως η παράδοση τον θέλει να προστατεύει τους ναυτικούς στο Ιόνιο και στην Αδριατική αφού ο Άγιος με το άφθαρτο λείψανό του βρίσκεται στην Κέρκυρα. Ακόμη να προστατεύει από ασθένειες των αυτιών. Σύμφωνα,πάντα με την παράδοση από τη γιορτή του , η μέρα αρχίζει και μεγαλώνει ένα σπυρί..

Στις 13 του μήνα είναι η εορτή της Αγίας Λουκίας που προστατεύει τα μάτια (σύμφωνα με τη Δύση)  αλλά και ο άγιος Ευστράτιος. 

Στις 15 Δεκεμβρίου είναι η εορτή του Αγίου Ελευθερίου που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση βοηθά τις έγκυες να λευτερωθούν.  Σύμφωνα με πληροφορίες από τον Δ. Καμπούρογλου, οι γυναίκες που ήταν έγκυες στην παλιά Αθήνα, τιμούσαν τον Άγιο με λειτουργίες στο ναό στον Ελαιώνα καθώς και στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών.

 Δεν σταματούν οι εορτές!!

Ο προστάτης των ζώων και των κτηνοτρόφων, ο Άγιος Μόδεστος εορτάζει στις 16 Δεκεμβρίου. Σε αρκετά μέρη οι κτηνοτρόφοι μετά την εκκλησία παίρνουν αγιασμό και ευλογούν τα ζώα τους.Αλλού φτιάχνουν κόλλυβα εις μνήμη του Αγίου και κάποιοι κάνουν νηστεία εκείνη τη μέρα.

Στις 17 Δεκεμβρίου ο Άγιος Διονύσιος εορτάζεται από τους Ζακυνθινούς όλου του κόσμου. Ακολουθεί η 20 Δεκεμβρίου με την εορτή του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου που για πολλούς είναι η μέρα που αγναντεύουμε τα Χριστούγεννα..με αισθητό το μεγάλωμα της μέρας.

Στις 22 Δεκεμβρίου εορτάζει η Αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια όπου όταν εορτάζονταν  στα μικρασιατικά παράλια, έσπευδαν πολλοί Μουσουλμάνοι γιατί πίστευαν στη θεραπευτική της δύναμη.

 Στις 23 Δεκεμβρίου τιμούνται στα Επτάνησα, οι Άγιοι Δέκα της Κρήτης.

Στις 24 Δεκεμβρίου εκτός από την μεγάλη παραμονή, έχει την τιμητική της η Αγία Ευγενία. Η μέρα που ακούμε τα πρώτα κάλαντα των εορτών του Δωδεκαήμερου.

Στις 25 Δεκεμβρίου η ενθύμηση του τρανού γεγονότος για τους Χριστιανούς, μας κάνει να συλλογιζόμαστε περί άδολης αγάπης. 

Στα σπίτια οι κουραμπιέδες, τα μελομακάρονα, οι δίπλες μοσχοβολούν κι η άχνη δίνει την εικόνα της γλυκιά αγνότητας που είναι όμορφο να έχει η ψυχή. Το χριστόψωμο για το εορταστικό τραπέζι ή η κουλούρα με το σταυρό και τα καρύδια στις άκρες καθώς οι κατά τόπους γευστικές δημιουργίες για την ημέρα.

Στις 27 Δεκεμβρίου η εορτή του Αγίου Στεφάνου που θεωρείται προστάτης για τα ζευγάρια που παντρεύτηκαν (στεφανώθηκαν) πρόσφατα.Σε κάποιες περιοχές συνηθίζεται οι νιόπαντροι να προσφέρουν στους ναούς που εορτάζουν στεφάνια.

Για τις παλιότερες εποχές όπου οι περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνταν με τις γεωργικές εργασίες, ο Δεκέμβρης αποτελούσε το μεγάλο διάλειμμα για ξεκούραση αλλά και για κοινωνικές σχέσεις, αφού στις ονομαστικές εορτές γέμιζαν τα σπίτια από τους φίλους και τη γειτονιά. Ήταν ο καιρός που είχαν τελειώσει σχεδόν όλες οι ασχολίες και το λιομάζεμα. Μετά άλλωστε ακολουθούσε η άνοιξη όπου οι εργασίες άρχιζαν πάλι.

Τα έθιμα για τον κάθε λαό αποτελούν την πολιτισμική του ταυτότητα και οι γιορτές το αντίστοιχο για τη θρησκεία μας. Δίχως τον εορταστικό κύκλο, πραγματικά ο χρόνος δεν θα είχε χρώμα, ήχους, γεύσεις.

Με υγεία και χαρά ας γίνουμε κοινωνοί όλων όσων διδαχθήκαμε απ' τους προγόνους μας, ας γαληνέψει η ψυχή μας στην ενθύμηση του μεγάλου γεγονότος της Γέννησης κι ας ευχόμαστε συνεχώς για όλους. Η προσευχή και οι ευχές, γεννούν καλοσύνη, γαλήνη.

ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΠΟΥ ΕΥΛΑΒΟΥΝΤΑΙ ΤΙΣ ΑΓΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ.

Καλές διακοπές σε όσους αυτές τις μέρες τις αξιοποιούν μόνο για ξεκούραση.