Το Σάββατο του Λαζάρου-Ελληνική παράδοση-Ιστορία του Αγίου Λαζάρου.

 Φτάνει το Σάββατο του Λαζάρου και η κυρά -Σαρακοστή θα μείνει δίχως ποδαράκια. Μαζί με τις ευχές μου σε όσους και όσες εορτάζουν, θα προσπαθήσω να ταξιδέψουμε με οδηγό την ελληνική  παράδοση γι' αυτή την ιερή μέρα.

 Επίσης θα παρουσιάσω περιληπτικά την ιστορία του Αγίου Λαζάρου και του ομώνυμου Ναού που βρίσκεται στη Λάρνακα της Κύπρου.

Το πρώτο Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα είναι το Σάββατο του Λαζάρου. Το συγκεκριμένο Σάββατο ο Χριστιανισμός αναφέρεται στο φίλο του Χριστού, τον Λάζαρο και γιορτάζει την Ανάστασή του. Είναι μια μέρα που συμβολίζει τη ζωή και το θάνατο. Συνδέεται με πολλές δεισιδαιμονίες αλλά και εθιμικές εκδηλώσεις.  Σε πολλά μέρη οι αγρότες δεν φέρνουν τη σοδειά του γιατί υποτίθεται ότι βάζουν το θάνατο στο σπίτι.

Την παραμονή -σαν αύριο- οι "Λαζαρίνες" τα κοριτσάκια με τις κατά τόπους φορεσιές, πήγαιναν στους αγρούς, μάζευαν λουλούδια και στόλιζαν τα καλάθια τους. Κρατώντας τα καλάθια γύριζαν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν τα κάλαντα του Λαζάρου.

Οι νοικοκυρές τους έβαζαν στα καλαθάκια , ότι είχαν, γλυκά, φρούτα, αυγά, χρήματα και διάφορα άλλα καλούδια.

Τα κάλαντα του Λαζάρου διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Αναφέρω κάποια.

"Πες μας Λάζαρε τι είδες εις τον Άδη που επήγες.

Είδα φόβους, είδα τρόμους, είδα βάσανα και πόνους.

Δώστε μου λίγο νεράκι να ξεπλύνω το φαρμάκι,

της καρδούλας μου το λέω και μοιρολογώ και κλαίω. Του χρόνου πάλι να' ρθουμε, με υγεία να σας βρούμε, και ο νοικοκύρης του σπιτιούχρόνια πολλά να ζήσει, να ζήσει χρόνια εκατό και να τα ξεπεράσει". 

 Σε άλλες περιοχές γιόρταζαν το γεγονός της νίκης απέναντι στο θάνατο καθώς και την αναγέννηση της φύσης, φτιάχνοντας ένα ομοίωμα του Λαζάρου το οποίο έπαιρναν τα παιδιά και τριγυρνούσαν στις γειτονιές τραγουδώντας τα κάλαντα. Λέγεται ότι σε κάποιες περιοχές ταυτόχρονα χτυπούσαν μεγάλα κουδούνια, όπως στην Ήπειρο. Στην Κρήτη πήγαιναν για τα κάλαντα του Λαζάρου κρατώντας ένα ξύλινο σταυρό με λεμονανθούς και αγριόχορτα με κόκκινα λουλούδια. Στην Κω για ομοίωμα του Λαζάρου, τύλιγαν ένα παιδί με ένα σεντόνι που το στόλιζαν με κίτρινα λουλούδια.

  Στις περισσότερες επαρχιακές πόλεις καθώς και στα χωριά, οι γυναίκες για την ψυχή του Λάζαρου, ζύμωναν ανήμερα το Σάββατο κουλούρια, τα λεγόμενα "λαζαρούδια"  "λαζάρηδες" ή "λαζαράκια". Τα κουλουράκια αυτά είχαν σχήμα ανθρώπου, τυλιγμένου σε σεντόνι, όπως η αναπαράσταση του Λαζάρου και για μάτια συνήθως έβαζαν δυο γαρίφαλα. 

Λάρνακα, το αρχαίο Κίτιο. Μια από τις πιο ωραίες και αρχαίες εκκλησίες της Κύπρου στολίζει την πόλη αυτή του φιλοσόφου Ζήνωνα, τη Λάρνακα: είναι η εκκλησία του αγίου Λαζάρου, του φίλου του Χριστού, κτισμένη πάνω από τον τάφο του αγίου, ο οποίος διετέλεσε, κατά την παράδοση, πρώτος Επίσκοπος Κιτίου.

Ο άγιος Λάζαρος, (Ελεάζαρ στα εβραϊκά) ήταν Εβραίος και καταγόταν από τη Βηθανία, μια κώμη τρία περίπου χιλιόμετρα στ’ ανατολικά της Ιερουσαλήμ. Είναι γνωστός ως «τετραήμερος και φίλος του Χριστού»: «τετραήμερος» από το γεγονός της ανάστασης του, από το Χριστό τέσσερις μέρες μετά το θάνατο και την ταφή του.

Ο Λάζαρος αναγκάστηκε να ζητήσει καταφύγιο στο Κίτιο της Κύπρου, προκειμένου να γλυτώσει από το μίσος  των αρχιερέων και φαρισαίων που ζητούσαν να τον σκοτώσουν.

Κατά την παράδοση της Εκκλησίας ο Λάζαρος ήταν τριάντα ετών το 33 μ.Χ. όταν ο Χριστός τον ανέστησε εκ νεκρών . Έζησε δε άλλα τριάντα χρόνια στο Κίτιο και πέθανε γύρω στο 63 μ.Χ. σε ηλικία εξήντα ετών. Εδώ λοιπόν τον βρήκαν οι Απόστολοι Παύλος και Βαρνάβας, όταν ήλθαν στην Κύπρο το 45 μ.Χ. και τον χειροτόνησαν πρώτο Επίσκοπο Κιτίου. Ποίμανε το ποίμνιό του για δεκαοχτώ χρόνια (45-63 μ.Χ.), οπότε πέθανε για δεύτερη φορά και ενταφιάστηκε στο Κίτιο, εκεί όπου σήμερα υψώνεται ο βυζαντινός ναός του.

Ο ναός του αγίου στη Λάρνακα ήταν από πολύ παλιά γνωστός στο χριστιανικό κόσμο και αποτελούσε, μέχρι και τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, απαραίτητο συμπλήρωμα στο προσκύνημα των Αγίων Τόπων. Η σημασία του σαν ιερό προσκύνημα επαυξήθηκε μετά την ανεύρεση, στις 23 Νοεμβρίου 1972 (κατά τη διάρκεια εργασιών ανακαίνισης του ναού), μέρους των λειψάνων του αγίου βαθιά κάτω από την αγία Τράπεζα, μέσα σε μαρμάρινη λάρνακα.

Όπως είναι γνωστό το λείψανο του αγίου είχε βρεθεί το 890 μ.Χ. στον τάφο του, μέσα στο μικρό ναό, που υπήρχε την εποχή εκείνη και σε μαρμάρινη λάρνακα στην οποία ήταν χαραγμένα (όχι όμως στα ελληνικά) τα εξής: «Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος του Χριστού». Ο τότε αυτοκράτορας του Βυζαντίου Λέων ΣΤ΄ ο Σοφός, σύμφωνα με τη συνήθεια που επικρατούσε, μετέφερε το ιερό λείψανο στην Κωνσταντινούπολη και σ’ αντάλλαγμα έστειλε χρήματα και τεχνίτες για να κτίσουν το ναό που βλέπουμε σήμερα. Είναι όμως αδιανόητο να δεχτούμε ότι οι τότε Κιτιείς είχαν δώσει ολόκληρο το λείψανο χωρίς να κρατήσουν ένα μικρό μέρος για την πόλη τους . Γι΄ αυτό το γεγονός ότι σήμερα βρέθηκε στον τάφο μέρος μόνο λειψάνου και όχι ολόκληρο λείψανο, αποτελεί μια ισχυρή ένδειξη για την αυθεντικότητά του.

Τη μεταφορά αυτή του ιερού σκήνους από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη αποθανάτισε ο τότε Επίσκοπος Καισαρείας Αρέθας σε δύο πανηγυρικές ομιλίες, που έγραψε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό. Στην πρώτη εκθειάζει το γεγονός της αφίξεως του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη από την Κύπρο, ενώ στη δεύτερη περιγράφει λεπτομερώς την πομπή που σχηματίστηκε από τον αυτοκράτορα για τη μεταφορά του λειψάνου από την Χρυσούπολη στο ναό της Αγίας Σοφίας. Ο Λέων ΣΤ΄, εκτός από το ναό που έκτισε στο Κίτιο επ’ ονόματι του αγίου Λαζάρου, έκτισε και δεύτερο στην Κωνσταντινούπολη προς τιμή του αγίου. Κατά παράδοση ο εκάστοτε αυτοκράτορας παρευρίσκετο στη λειτουργία κατά το Σάββατο του Λαζάρου σ ΄αυτή την εκκλησία. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204, οι Σταυροφόροι, εκτός από τους άλλους θησαυρούς που μετέφεραν στη Δύση, μετέφεραν και το λείψανο του αγίου στη Μασσαλία, απ’ όπου όμως αργότερα χάθηκε. Η περίφημη αυτή αρχαία εκκλησία του αγίου Λαζάρου, κτισμένη όπως αναφέρθηκε, πάνω στον τάφο του, είναι ότι πολυτιμότερο έχει να επιδείξει η Λάρνακα. Ποιος να μπει μέσα και να μη νιώσει απέραντη κατάνυξη! Ένα πρωτοχριστιανικό μεγαλείο τη χαρακτηρίζει, ένα «δωρικό» μεγαλείο, που σε εντυπωσιάζει και σε συναρπάζει. Επειδή έχω επισκεφτεί αυτό το σπουδαίο θρησκευτικό και ιστορικό μνημείο, δεν ξέρω από που να αρχίσω την περιγραφή. Είναι ένα αληθινό αριστούργημα που δεν υπάρχει περίπτωση να μη νιώσει κατάνυξη  όποιος βρεθεί εκεί. .