Το Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων και τα έθιμα της Σμύρνης.

Των Αγίων Θεοδώρων, αποτελεί το σπουδαιότερο Ψυχοσάββατο. Συνδέεται με το Θαύμα των Κολλύβων.

Κάθε χρόνο θυμάμαι τις κυρίες που πήγαιναν στην Αγία Παρασκευή - στο Κοιμητήριο για τη γενέτειρα- με κόλλυβα ή σπερνά, για να μνημονεύσουν τις ψυχούλες όπως έλεγαν. Ήμουν παιδί και μαζί με τ' άλλα παιδιά, μας φαινότανε τόσο μακρινό αυτό...να έχεις χάσει δηλαδή δικό σου. Παρόλο που και τα δυο σόγια μας, είχαν δυνατές απώλειες, ήταν αδύνατον να αξιολογηθεί στην παιδική ψυχή όλο αυτό το συναίσθημα.  Όλα τα Ψυχοσάββατα αλλά κι αυτό, από τότε του ευλαβούμαι ιδιαίτερα.  Η μάνα μου που είχε αδυναμία στον πολιτισμό των Ελλήνων Μικρασιατών, έκανε αναφορά σε διάφορα έθιμα , εκτός από τα κόλλυβα, όπως αυτό που οι κοπέλες μπορούν τότε να δουν ποιον θα παντρευτούν, να έχουν δηλαδή κάποια πρόβλεψη.

Οι αφηγήσεις της μαμάς μου, ήρθαν στο νου , μόλις διάβασα ένα εξαιρετικό άρθρο με τίτλο 

 "Γιορτές κι αντέτια

από την Ερυθραία και τη Σμύρνη

Κάθε γειτονιά συνήθειο, κάθε μαχαλάς κι' αντέπι", που έχει συντάκτη τον  Θοδωρή Κοντάρα, φιλόλογο, ερευνητή της Μικρασιατικής Παράδοσης και συγγραφέα.

Το εν λόγω άρθρο ανήκει στην ύλη του Περιοδικού του Λυκείου Ελληνίδων της Ραφήνας "τ' ανάβλεμμα" .

Οι κοπέλες, των Αγίων Θεοδώρων είχαν την ευκαιρία, να μαντέψουν με το κόλλυβα, ποιον θα παντρευτούν. Οι ανύπαντρες, πήγαιναν την παραμονή της γιορτής στην εκκλησία, να κλέψουν τρία ή εννιά σπυριά από τα καλάθια όπου έριχναν οι νοικοκυρές τα κόλλυβα. Αυτά τα σπυριά, τα τοποθετούσαν μέσα σε ένα μαντήλι και κάτο από το μαξιλάρι τους, με την πίστη ότι το βράδυ θα αποκαλυφθεί αυτός που θα παντρευτούν. Υπήρχε ένα τραγούδι που λέγανε, κάτι σαν προσευχή:

Άη Θόδωροι καλοί

Άγιοι και θαματουργοί,

αυτού στην έρημο που πάτε

και τσι μοίρες απαντάτε,

αν δείτε και την εδική μου,

να τη διπλοχαιρετάτε.

Αν κάθεται, να σηκωθεί κι αν 

στέκεται, να δράμει          (να τρέξει)

να πάρει χρυσά στέφανα, νά ΄ρχει να με μοιράνει

Άλλες κοπέλες, περιμένανε στο παραθύρι, τα μεσάνυχτα που ξημέρωνε το Σάββατο, μήπως και δουν τον γαμπρό, μήπως μάθουν το όνομά του. Τότε όμως πολλοί νεαροί που θέλανε να αστειευτούν, κρύβονταν στις γωνιές του δρόμου και φωνάζανε διάφορα ονόματα, τούρκικα, αρμένικα, φράγκικα, εβραϊκά.

Τα κορίτσια στα Βουρλά, έβαζαν τα κόλλυβα σ' ένα μαντηλάκι και το κρατούσαν όλη τη μέρα επάνω τους. Το βράδυ έβγαιναν, σ' ένα ξέφωτο και έριχναν το μαντήλι σ' έναν κύκλο , όπου έσπερναν τα κόλλυβα , τραγουδώντας :

Άη - Θόδωρε καλέ, άγιε και θαματουργέ,

αυτού στην έρημο που πας και τσι μοίρες απαντάς,

σα δεις και τη δική μου,να μου τήνε χαιρετάς.

Αν κάθεται,να σηκωθεί,κι αν στέκεται, να πορπατεί,

κι αυτά που έσπειρα εδώ να τα θερίσομε μαζί.

Έτσι είχαν την ελπίδα ότι τη νύχτα θα ονειρευτούν τον γαμπρό.

Ακολουθούν λίγα αποσπάσματα, ακριβώς όπως τα αναφέρει, ο ανεκτίμητος Θοδωρής Κοντάρας.

"Στη σκόλη των Άγιω - Θόδωρω βρίσκανε αραλίκι οι λεύτερες κοπέλες να μαντέψουνε με τα κόλλυβα ποιόνανε θε' να παντρευτούνε............ Για να τσι τιμήσουνε,το λοιπό, κείνο το Σαββάτο οι γυναίκες δεν ηδιαρμίζανε το σπίτι κι ητρώανε νηστίσιμα φαγιά,μόνο με λάδι"

**ηδιαρμίζανε δηλ. συγυρίζανε, νοικοκυρεύανε.

"Κι απέ, τη νύχτα επίζανε να ονειρευτούνε ένα γαμπρό και νά βρουνε την τύχη τως."

Τα αντέτια, τα έθιμα δηλαδή, δίχως αμφισβήτηση γεμίζουν τη ζωή μας με χρώμα, με γεύσεις, με ακούσματα, με μια παλέτα πολυποίκιλη όπου συντελεί να γίνεται ξεχωριστή η κάθε χρονική περίοδος.

Ο πολιτισμός και τ' αντέτια των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, είναι θησαυρός.

Και του χρόνου για όλους που ευλαβούνται αυτές τις μέρες.

Καλή κι ευλογημένη Σαρακοστή.

Υ.Σ Φωτογραφίες από διαδικτυακή πηγή, δίχως δικαιώματα.