Η ύψωση του Τίμιου Σταυρού,εορτή και έθιμα.

Το αιώνιο σύμβολο  της Ανάστασης, της θυσίας και του αγιασμού, της χαράς, της λύτρωσης  είναι ο Τίμιος Σταυρός. Αποτελεί το θεμελιώδες σύμβολο στο οποίο βασίζεται η ζωή των Χριστιανών.

 

 Σύμφωνα με τις ιστορικές-θρησκευτικές πηγές, η Ελένη η μητέρα του Μ. Κωνσταντίνου, το 326 μετά την Α' Οικουμενική Σύνοδο ξεκίνησε για τους Αγίους Τόπους με σκοπό να χτίσει ναούς στις τοποθεσίες που συνδέονταν με την επίγεια παρουσία του Χριστού. Εννοείται πως το κεντρικό σημείο ήταν ο Πανάγιος Τάφος. Εκεί το 135, κατά τη δεύτερη καταστροφή που είχε υποστεί η Ιερουσαλήμ, αυτοκράτορας Αδριανός έκτισε έναν ναό προς τιμή της Αφροδίτης με αποτέλεσμα να καλυφθεί ο Γολγοθάς κι ο τάφος για να εμποδίζονται οι Χριστιανοί και να μην πλησιάζουν. Η Αγία Ελένη βέβαια προσπάθησε με τεράστιο κόπο και βρήκε όχι μόνο τον Τίμιο Σταυρό αλλά και τους δυο σταυρούς των ληστών.

Ο Σταυρός του μαρτυρίου του Ιησού ξεχώρισε καθόσον ο τότε επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος, μετά τη δέηση που πραγματοποίησε, έγινε θαύμα και μια γυναίκα αναστήθηκε αφού τοποθέτησε τον ένα σταυρό επάνω της. Η Αγία Ελένη παρέδωσε το ιερό εύρημά της στον Επίσκοπο αφού πρώτα το ασπάσθηκε. Φυσική εξέλιξη ήταν η είδηση να διαδοθεί παντού στα μέρη της Ιερουσαλήμ και οι πιστοί να συρρέουν για να προσκυνήσουν. Τότε ο επίσκοπος ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό ώστε να μπορούν όλοι να τον δουν, ευλογώντας τους. Στη συνέχεια όμως το 335, που είναι η επόμενη μέρα από τα εγκαίνια του Ναού της Αναστάσεως ακολούθησε και η δεύτερη ύψωση. Σύμφωνα με τις γραπτές χριστιανικές πηγές το 630 ακολούθησε η τρίτη ύψωση που ήταν και η τελευταία. Εκείνη την εποχή ήδη είχαν περάσει δεκατέσσερα χρόνια από τότε που οι Πέρσες είχαν καταλάβει την Παλαιστίνη αρπάζοντας τον Τίμιο Σταυρό κι ο αυτοκράτορας Ηράκλειος τους πολέμησε. Τους νίκησε, πήρε πίσω το Ιερό Σύμβολο και έτσι αποκαταστήθηκε ο πατριαρχικός θρόνος. Στις 14 Σεπτεμβρίου επέστρεψε στα Ιεροσόλυμα έχοντας στους ώμους του τον Σταυρό. Παραδίδοντάς τον στον πατριάρχη, εκείνος ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό και ήταν η πρώτη φορά που ακούστηκε το γνωστό τροπάριο "Σώσον Κύριε τον λαόν Σου....".

γάλη δεσποτική εορτή της Χριστιανοσύνης, με την οποία τιμάται κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου η διπλή ανεύρεση του Σταυρού πάνω στον οποίο μαρτύρησε ο Ιησούς Χριστός. Στη χώρα μας γιορτάζουν ο Σταύρος και η Σταυρούλα.

Σύμφωνα με την παράδοση, το 326 η γηραιά μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Αυγούστα Ιουλία Φλαβία Ελένη, μετέβη στους Αγίους Τόπους για να φέρει στο φως τα διάφορα μέρη στα οποία έζησε και δίδαξε ο Ιησούς Χριστός. Στα Ιεροσόλυμα πραγματοποίησε μεγάλες ανασκαφές για να βρεθούν οι τόποι της Σταύρωσης και της Ανάστασης στον λόφο του Γολγοθά. Η μετέπειτα Αγία Ελένη οδηγήθηκε στην εύρεση του Τιμίου Σταυρού από ένα αρωματικό φυτό που φύτρωνε στο μέρος εκείνο, τον γνωστό μας βασιλικό. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών.

Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/562

© SanSimera.gr

Κάποιες από τις πηγές γράφουν ότι η εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, ίσως να είχε καθιερωθεί από τον Μέγα Κωνσταντίνο που τον είχε προτρέψει γι' αυτό η μητέρα του μετά την εύρεσή Του.

Όπως και να 'χει η μέρα αυτή της 14ης Σεπτεμβρίου είναι για τους Χριστιανούς από τις σπουδαιότερες του εορταστικού κύκλου και συμβολίζει εκτός της θυσίας του Κυρίου για το ανθρώπινο βασίλειο, όλη μας τη ζωή..πως πρέπει δηλαδή μέσα από τη σταύρωση του συνεχούς πνευματικού μας αγώνα, να φτάσουμε στην Ανάσταση.Πως μιμούμενοι την υπομονή στα πάθη του θα προχωρήσουμε κι εμείς στη ζωή, πως θα υπομείνουμε όλα όσα μας έρχονται. Από τον Σταυρό του μεταλαμπάδευσε την αγάπη σε όλους, την καρτερία, την συγχώρεση. Με τον Σταυρό πάταξε τον Άδη, μ' Αυτόν ως δύναμη αν θέλουμε μπορούμε να πατάξουμε την αδικία και το κακό.

Αυτή η μέρα έρχεται να προστεθεί στις χρονικές περιόδους με τα υπέροχα, ανεπανάληπτα έθιμά μας!

Την πρώτη θέση την έχει ο βασιλικός με τον οποίο όπως θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια, οι νοικοκυρές ετοίμαζαν προζύμι για το ψωμί κι ανανεώνοντάς το, είχαν όλο τον χρόνο. Σε αρκετά μέρη το πρώτο ψωμί που φτιάχνουν είναι πρόσφορο για την εκκλησία. Ο βασιλικός ήταν το φυτό που από την έντονη ευωδία του οδηγήθηκε η Αγία Ελένη στο σημείο που βρισκόταν ο Τίμιος Σταυρός.

Την παραμονή πηγαίνουμε στους ναούς κλωνάρια βασιλικού τα οποία ευλογημένα, την επόμενη μέρα μοιράζονται στους πιστούς, ευλογημένα πλέον στο τέλος της λειτουργίας. Αλλού οι νοικοκυρές πηγαίνουν γλάστρες και τις παίρνουν πίσω ευλογημένες  που τις κρατούν για όλο τον χρόνο αλλά και για χρόνια, αναλόγως τη δύναμη του φυτού. Τα κλωνάρια του τα τοποθετούν στο εικονοστάσι ή δίπλα στο καντήλι, τα χρησιμοποιούν εναντίον της κακής ενέργειας ή για ξεμάτιασμα.

                                                  Φωτογραφία με προζύμι από σελίδα Χριστιανικού περιεχομένου.

Σύμφωνα πάντα με την παράδοση, σε κάποια μέρη της Κρήτης όποιοι έχουν αμπέλια με τον βασιλικό από του Σταυρού, σταυρώνουν το κρασί. Σε μέρη με ελαιώνες σταυρώνουν τις ελιές κι αφού τις κοπανήσουν στο γουδί να βγει λάδι, μ' αυτό ανάβουν το καντήλι.

Αλλού πάλι, πάνε στη θάλασσα το πρωί της μέρας του Σταυρού με ένα ρόδι δεμένο σ' ένα κλωνάρι ελιάς, όπου το ρίχνουν στο νερό λέγοντας "όπως τρέχει το νερό, έτσι να τρέχουν τα καλό στο σπιτικό".

Η περίοδος αυτή συνδέεται και με την καρποφορία της γης. Επίσης οι βοσκοί κατέβαζαν τα κοπάδια στα χειμερινά βοσκοτόπια. Ακόμη τα άφηναν ελεύθερα γενικά να βοσκούν στα χωράφια γιατί είχε γίνει η συγκομιδή των καρπών κι έτσι χρησιμοποιούσαν την έκφραση "του Σταυρού του κλέφτη". Για ευλογία του κοπαδιού, μαζί με πρόσφορο πήγαιναν και μαλλιά από τα πρόβατα.

Για τον λαό η ημέρα είναι ευλογημένη όπως τα Θεοφάνεια, του Σωτήρος, της Πρωτοχρονιάς.

Στα μέρη όπου υπάρχουν αμπέλια, οι αμπελουργοί τα μοιράζουν στους γείτονες, στον κόσμο καθόσον η μέρα θέλει αυστηρή νηστεία όπως την Μεγάλη Παρασκευή.

Καθόσον ετοιμάζεται η σπορά της γης , στους ναούς οι γεωργοί πηγαίνουν ένα καλαθάκι με σπόρους για ευλογία κι αυτό.

Χρόνια πολλά σε όλους που ευλαβούνται τη μέρα, εύχομαι ο Τίμιος Σταυρός να μας χαρίζει δύναμη ώστε να σηκώνουμε τον δικό μας μικρό ή μεγάλο σταυρό, να αγωνιζόμαστε για την αγάπη που έδωσε απλόχερα σε όλους...να ξαναβρούμε τις αξίες και τον δρόμο που χάσαμε...

 

 

 

Φωτογραφικός περίπατος στα Αναφιώτικα!

 Για αυτή την ευλογημένη γειτονιά που βρίσκεται κάτω από τον Ιερό Βράχο έχω γράψει αρκετές φορές. Το παρόν αποτελεί ένα φωτογραφικό αφιέρωμα, από φωτογραφίες της συλλογής μου.

Ταξιδεύοντας στην Αθήνα της δεκαετίας του "70.H νέα εποχή για τους νέους της πρωτεύουσας. οι Χίπις.

To ταξίδι συνεχίζεται σε μια δεκαετία με αρκετές αναταραχές σ' όλους τους τομείς της κοινωνίας, με γεγονότα που διαφοροποίησαν γενικότερα την κατάσταση.Αργότερα θα αναφερθώ σε κάποια απ' αυτά. 

Στο παρόν κείμενο επέλεξα να παρουσιάσω την εικόνα των νεολαίας στη δεκαετία του '70.

Σε όλες τις γενιές και σε κάθε κοινωνία οι νέοι είναι αυτοί που βλέπουν και αντιμετωπίζουν με διαφορετική άποψη τις καταστάσεις, είναι οι πιο τολμηροί, είναι το ζωηρό ύφος της ηλικίας. Το ίδιο συνέβαινε και τότε. Όμως επειδή η νέα γενιά εκείνης της εποχής φύονταν μέσα από δύσκολες κοινωνικές συνθήκες δεν ήταν παράλογο η επαναστατικότητα από την οποία χαρακτηρίζονταν. Μαζί μ' αυτό το χαρακτηριστικό συνδέθηκε και η έντονη ξενομανία με αποτέλεσμα να λειτουργούν ελαφρώς με μιμητισμό προς τους ξένους που έμοιαζαν προοδευτικότεροι στον τρόπο της εμφάνισης, στο στυλ.

Τα κορίτσια άρχισαν να φορούν μίνι κι οι μεγαλύτεροι που ήταν αρκετά συντηρητικοί τις χαρακτήριζαν πολλές φορές ως  γυναίκες ελαφριών ηθών..Διαμαρτύρονταν γράφουν πολλά άρθρα της εποχής για την αναίδειά τους...Στο αρχείο μιας θείας μου είχα διαβάσει ένα άρθρο από κάποιο περιοδικό που φιλοξενούσε επιστολές αναγνωστών. Κάποιος αναγνώστης λοιπόν έγραφε για το δράμα των ταξιδιωτών που ήταν υποχρεωμένοι να βλέπουν τα νεαρά κορίτσια που ήταν απέναντί τους, με τα σούπερ μίνι και το ένα σκέλος επί του άλλου.

Για να είμαι αντικειμενική όμως, ευτυχώς που υπήρχαν άνθρωποι οι οποίοι υποστήριζαν πως η ηθική και οι αξίες ενός χαρακτήρα δεν είναι σωστό να ταυτίζονται με την εξωτερική εμφάνιση, κυρίως στη νεαρή ηλικία. Γι΄αυτό κι υπάρχουν πολλές φωτογραφίες της δεκαετίας, αρκετά περιοδικά (διαθέτω και στη συλλογή μου) που παρουσίαζαν τη μόδα με τα όμορφα σχέδια ρούχων τα οποία ήθελαν να φαίνονται τα πόδια.

Όσο κι αν είχαν ενοχληθεί αρκετοί μεγαλύτεροι άνθρωποι στην ηλικία, η εμφάνιση των νέων έπαιρνε άλλες διαστάσεις, εντελώς διαφορετικές απ΄ότι οι ίδιοι γνώριζαν.  Οι κοπέλες με τα μίνι και οι νεαροί με τις μεγάλες φαβορίτες, άλλοι με μακριά μαλλιά, καπέλα, φουλάρια κι αρκετοί βέβαια που ήταν φοιτητές στην Αθήνα του τότε...γέμιζαν τα δωμάτιά τους  με αφίσσες  από μουσικούς, τραγουδιστές ή μορφές που τους άρεσαν. Οι νέοι δεν στέκονταν σε μια βουβή καθημερινότητα αλλά πήγαιναν στο Θέατρο Τέχνης, σε διάφορους χώρους Αρτ όπως τους έλεγαν.Επίσης δεν ντρέπονταν να εκδηλώσουν τη δυσαρέσκειά τους  για διάφορα κοινωνικοπολιτικά θέματα.

Τα στοιχεία από διάφορα βιβλία και περιοδικά της εποχής δένουν με όσα μου έχουν αφηγηθεί μεγαλύτεροι που θυμούνται τη δεκαετία του ΄70 ως φοιτητές, μαθητές ή εργαζόμενοι. Τα μίνι λοιπόν στον γυναικείο πληθυσμό, τα γένια, τα μακριά μαλλιά, τα μουστάκια, οι φαβορίτες όπως  προέγραψα, μαζί με το ότι άρχισαν να συχνάζουν στο Κολωνάκι ήταν λόγοι που δημιούργησαν μεγάλη έμπνευση στους  ευθυμογράφους και φυσικά στον ανεπανάληπτο Δημήτρη Ψαθά. Ένα από τα χρονογραφήματά του που δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 1970 γράφει εκτός των άλλων "Σε θαύμασα, λοιπόν καλέ μου νέε, όταν τις μεταμεσονύκτιες ώρες έτυχε να ξεπέσω εκεί, σ' ένα από τα κοσμοβριθή ζαχαροπλαστεία του Κολωνακίου, όπου κατέφθασες κι εσύ με την παρέα σου, με την μαλλούρα σου, με την γενειάδα σου, με τα μουστάκια σου, πλήρης τριχών εκτός της κεφαλής προφανώς...εντός!Και λέω "προφανώς", γιατί είχες την καλοσύνη να δώσεις πέραν των άλλων, κι ένα χαριτωμένο δείγμα της εσωτερικής σου τριχοφυίας". Τις κοπέλες τις αποκαλούσε " χιππιφέρνουσες".

Οι νέοι χαρακτηρίζονταν κι από μια απάθεια για τους γύρω, από έναν τρόπο επανάστασης όχι αρεστό..Κάθονταν σχεδόν ξαπλωμένοι στα καθίσματα των καφενείων με τα πόδια επάνω στην απέναντι καρέκλα, βγάζοντας τα παπούτσια, κουνώντας τα δάκτυλα προκλητικά κτλπ. Όμως αυτή ήταν η μερίδα των νέων όπου ανήκαν στην αστική τάξη την οποία κατηγορούσαν. Διαφορετικά που να έβρισκαν τα χρήματα για να αράζουν σε ακριβά μαγαζιά, όπως αναρωτιούνται πολλοί.

Πάντως υπήρχαν και πολλοί νέοι που σπούδαζαν δουλεύοντας, που ζούσαν κυριολεκτικά με στερήσεις, μέσα από τις οποίες προόδευσαν.

...και έτσι ξαφνικά ήρθαν οι Χίπις!

Ως γνωστόν ο Χιπισμός ήταν ένα κίνημα νέων στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη όπου πίστευε με έναν δικό του ξεχωριστό τρόπο, στο νόημα της ύπαρξης και τον ρυθμό του Σύμπαντος. Η πλειονότητα της κοινωνίας μας  είχε έντονες αντιδράσεις γι' αυτό το κίνημα και βέβαια δεν ήθελαν ούτε να τους βλέπουν, μα ούτε και να τους ακούνε τους Χίπις αφού πίστευαν ότι θα ήταν η αιτία πολλών κακών για τα παιδιά τους. Μια μέρα όμως η ΑΘήνα αναστατώθηκε από μια είδηση που ήθελε στα Μάταλα της Κρήτης να γίνονται το καταφύγιο για τα μέλη του κινήματος. Το τι γινόταν στα καφενεία, στα σπίτια, όπου υπήρχαν άνθρωποι δεν λέγεται. Οι Χίπις που σίγουρα είχαν πληροφορηθεί τα σχετικά για την κοινωνία, δεν πτοήθηκαν και επέλεξαν τα Μάταλα για να πραγματοποιήσουν το πρώτο τους συνέδριο με διεθνή εμβέλεια.

Στα Μάταλα λόγω της ιδιαιτερότητας του τοπίου ήταν λογικό να θέλουν να βρεθούν άνθρωποι με μια διαφορετική από τη συνηθισμένη νοοτροπία. Όταν έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτοι Χίπις, οι οποίοι έφτιαχναν το φαγητό στις σπηλιές όπου έμεναν, απολάμβαναν τα υπέροχα νερά της νότιας Κρήτης και το βράδυ τραγουδούσαν μελαγχολικά έως λυπητερά τραγούδια, ο κοινωνία τους κατηγορούσε για χρήση ναρκωτικών, για όργια κτλπ. Όλα αυτά όμως δεν είχαν καμιά σχέση με τους αληθινούς οπαδούς του κινήματος. Οι άνθρωποι αυτοί στα Μάταλα έβρισκαν τη μαγεία και τη δύναμη της αγνής φύσης που ήταν μακριά από τον τεχνητό πολιτισμό. Ήθελαν να διερευνήσουν τα μύχια της ανθρώπινης ψυχής και αυτό γινόταν πολύ αρμονικά σε εκείνον τον τόπο.Τα ενδιαφέροντά τους δεν άγγιζαν πολιτικά ζητήματα ή τα όποια κοινωνικά της εποχής.

Προσωπικά το ύφος των Χίπις απ' όσα έχω διαβάσει, απ' όσα μου έχουν αφηγηθεί, απ' όσα έχω δει μου αρέσει...Αυτή η ιδιαιτερότητα κρύβει αυθεντία σε αντίθεση με την καθώς πρέπει κοινωνία που βυθίζονταν ανέκαθεν στην υποκρισία.

Για την ιστορία, τα Μάταλα ξανάρθαν στην επικαιρότητα πριν δέκα χρόνια με αφορμή ένα βιβλίο της Γερμανίας που εκδόθηκε σχετικά..

Το βιβλίο Mythos Matala / The Myth of Matala [Balistier Verlag, Mähringen 2011] του Arn Strohmeyer, ο οποίος γεννήθηκε  στο Βερολίνο το 1942 κι είχε επισκεφθεί τα Μάταλα το 1967. Έτσι σκέφθηκε και αποφάσισε τη συνεργασία  με τον εκδότη Thomas Balistier  (λάτρης κι ο ίδιος της Ελλάδας, της Κρήτης)  κι έτσι δημιούργησαν ένα δίγλωσσο λεύκωμα με φωτογραφικό υλικό της δεκαετίας '60- '70 από εκείνη την λατρεμένη παραλία του Λιβυκού Πελάγους.

 Υ.Σ Οι φωτογραφίες με τα λουλούδια προέρχονται απο διαδικτυακή πηγή και οι φωτογραφίες των Χίπις από το αρχείο συγγενικού μου προσώπου (υπάρχουν και στο διαδίκτυο).