Όμιλος Φιλίππων Ανδραβίδας ο Σπάρτακος,φωτογραφικό οδοιπορικό των έξι χρόνων.

 Ο Όμιλος Φιλίππων Ανδραβίδας "ο Σπάρτακος" κλείνει τα έξι χρόνια του.

Aκολουθεί ένα φωτογραφικό οδοιπορικό (χωρίς χρονολογική σειρά ή κάποια επιλογή) όπως προκύπτει από διάφορες δραστηριότητες.

Για την ιστορία της δημιουργίας του, τις δράσεις, τους σκοπούς, τους στόχους θα αναφερθώ σε σχετικές  αναρτήσεις που θα παρουσιάζονται στη σελίδα του Ομίλου στο face book, τις μέρες που ακολουθούν.

Το μνημείο των Αέρηδων στην Πλάκα.

Πριν από λίγες μέρες ξεκίνησα ένα ταξίδι πολιτισμού στην Πλάκα με ιστορικά στοιχεία, θρύλους, διάφορες πληροφορίες,φωτογραφίες. 

Όπως είχα γράψει το ταξίδι αυτό θα περάσει μέσα από τα ιστορικά μνημεία, κτίρια, εκκλησίες και όλα τα παρεμφερή που μας οδηγούν στη μαγεία, στην ιδιαίτερη αύρα αυτού του ευλογημένου τόπου.

Την αφετηρία αποτελεί το σημερινό κείμενο που είναι αφιερωμένο στο μνημείο των Αέρηδων ή Αέρηδες ή Πύργος των Ανέμων ή Ωρολόγιο του Κυρρήστου όπως είναι γνωστό.

Όλα τα στοιχεία είναι μέσα από πολλές πηγές και οι φωτογραφίες από τον απλό μου φακό καθώς και από πηγή του διαδικτύου χωρίς πνευματικά ή άλλα δικαιώματα.

Το μνημείο των Αέρηδων που βρίσκεται στον χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς, είναι ένα από τα πιο γνωστά στην Αθήνα για όσους επισκέπτονται την Πλάκα, καθόσον τριγύρω απλώνονται γραφικές ταβέρνες, πανέμορφα σπίτια μοναδικού ρυθμού, σπουδαία πνευματικά καταφύγια - εκκλησάκια, με άνετο εξωτερικό χώρο σαν μια μεγάλη πλατεία και υπέροχη άποψη προς τον Ιερό Βράχο.

Τριγύρω κατοικούσαν πολλές από τις οικογένειες της Αθήνας όπως κάποιου από τους υπουργούς του Όθωνα.

Σύμφωνα με τις πηγές αυτό το μνημείο, οι Αέρηδες, αποτελεί τον αρχαιότερο μετεωρολογικό σταθμό όλου του κόσμου. Μπορούσε να υπολογίζει τα καιρικά φαινόμενα αλλά και την ώρα.

Έργο του 1ου αιώνα π.Χ., του Ανδρόνικου από την Κύρρο της Μακεδονίας, ενός Έλληνα αστρονόμου.

Οι έμποροι που κατέφθαναν στην αγορά έπρεπε να γνωρίζουν την ώρα καθώς και τους ανέμους , αφού ήταν τα σημαντικά στοιχεία ώστε να ρυθμίζουν την κίνηση των εμπορευμάτων τους και να μπορούν να υπολογίσουν πότε θα φθάνουν στον τόπου που ήθελαν.

Σαν αρχιτεκτονική οι Αέρηδες είναι ένας μεγάλος οκταγωνικός πύργος 13,5 μέτρων και κάθε πλευρά μήκους 3,20μ. που έχει κατασκευαστεί από μάρμαρο Πεντέλης. Στη στέγη του βρισκόταν σε μορφή Τρίτωνα, ένας ανεμοδείκτης που όμως δεν υπάρχει, δεν σώζεται.

Αυτό που σώζεται και το έχουμε δει όσοι έχουμε επισκεφτεί τον χώρο ή έχουμε περάσει περιμετρικά σε κάποιον όμορφο περίπατο είναι οι οκτώ φτερωτοί ανάγλυφοι άνεμοι με τα σύμβολά τους,που βρίσκονται κάτω από το γείσο της σκεπής.

Είναι ο Βορρέας για τον βορρά, ο Καικίας για τον βορειοανατολικό, ο Απηλιώτης για τον ανατολικό, ο Εύρος για τον νοτιοανατολικό, ο Νότος για τον νότιο, ο Λιψ (Λίβας γνωστή και σήμερα η ονομασία) για τον νοτιοδυτικό, ο Ζέφυρος για τον δυτικό και τέλος ο Σκίρων για τον βορειοδυτικό.

Σύμφωνα με τους ειδικούς κάτω από τους ανέμους  υπήρχαν τα ηλιακά ρολόγια και στο εσωτερικό του Πύργου ήταν ένα υδραυλικό ρολόι όπου έτσι μπορούσαν να υπολογίζουν τα σχετικά για τις μέρες που δεν υπήρχε ήλιος.

Την περίοδο των χριστιανικών χρόνων οι Αέρηδες αποτελούσαν μια παλαιοχριστιανική εκκλησία (φαινόταν σε περιγραφή ανώνυμου περιηγητή) και για άλλους βαπτιστήριο κάποιας εκκλησίας από τη συνοικία ενώ ο εξωτερικός χώρος ήταν νεκροταφείο.

Τον 15ο αιώνα το μνημείο αναφέρεται από τον Κυριακό εξ Αγκώνος ως ναός του Αιόλου γι' αυτό και η ονομασία του κοντινότερου δρόμου.

Όταν έφυγε ο Βενετός Μοροζίνης, τον 18ο αιώνα, και η πόλη ανακαταλήφθηκε από τους Τούρκους το μνημείο κι όλος ο χώρος πήρε άλλη μορφή. Έγινε τόπος προσευχής δηλαδή τεκές,για τους Δερβίσηδες του Τάγματος των Μεβλεβήδων με την ονομασία τεκές του Μπραϊμη.

Αξίζει να αναφερθώ στην προσπάθεια κλοπής από τον Έλγιν.

'Εως το 1828 κάθε προσπάθεια κι όνειρο κλοπής των Αέρηδων από τον Έλγιν, είχε μεγάλη αντίσταση καθόσον οι Δερβίσηδες προστάτευαν τον ιερό τους τόπο. Στα σχέδιά του όπως αναφέρουν αρκετές πηγές ήταν να μεταφέρει όλο το κτίριο στη χώρα του.

Το 1843 αποτέλεσε τόπο φύλαξης αρχαιοτήτων και η αναστήλωση άρχισε αρκετά χρόνια αργότερα.

Επισκέψιμος ο Πύργος λόγω των προβλημάτων που είχε έγινε τον Αύγουστο του 2016.

Πολλοί πιστεύουν ότι η θέα προς τη γύρω περιοχή είναι ίδια από το εσωτερικό της αγοράς (χώρου που βρίσκεται ο Πύργος) όπως και έξω..όμως είναι κάτι εντελώς διαφορετικό γι' αυτό και αξίζει η περιήγηση του χώρου.

Περπατώντας στην Πλάκα.

H Πλάκα είναι ένας τόπος που λατρεύω. Έτσι προέκυψε ένα αφιέρωμα στο οποίο θα παρουσιάσω   την ιστορία της μέσα από την ιδιαίτερη ομορφιά της. Μια ομορφιά που πολλοί καλλιτέχνες τραγούδησαν, εικαστικοί απ' όλα τα μέρη του κόσμου την αξιοποίησαν ως πηγή έμπνευσης για τα έργα τους, ιστορικοί ,αρχαιολόγοι,ερευνητές,ξεναγοί την έχουν ζήσει μέσα από τον δικό τους ρόλο. Οι κάτοικοι καθώς και φίλοι αυτών έδωσαν τη δική τους μάχη όταν κάποιες δεκαετίες πριν κινδύνεψε να μετατραπεί σ΄ένα ψυχρό τοπίο οικονομικού κέρδους.

Το αφιέρωμα συμπεριλαμβάνει αρκετά κεφάλαια ώστε να αποτελεί μια πιο ολοκληρωμένη μορφή ταξιδιού γνωρίζοντας την ιστορία των δρόμων, των μνημείων, των κτιρίων, των σχολείων, των μουσείων, των εκκλησιών, των γραφικών ταβερνών.

Η αγαπημένη Πλάκα είναι η παλαιότερη συνοικία της Πρωτεύουσας που μαζί με το Μοναστηράκι και Ψυρρή αποτελούν την παλαιά Αθήνα, η οποία αντέχει ακόμα αν και οι ταλαιπωρίες που πέρασε είναι πολλές.Εκτός του βάρους των αιώνων, δέχτηκε σκληρές επιθέσεις από τα αχαρακτήριστα έργα των ανθρώπων (βαρβάρων και χριστιανών) όλων σχεδόν των εποχών από τον 3ο έως και τον 7ο αιώνα.Επίσης κατά την ανατίναξη του Παρθενώνα τον 17ο αιώνα όπως και στην  περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου καθώς και του Εμφυλίου Πολέμου. 

Η Πλάκα συνορεύει:

νότια με την όμορφη συνοικία Μακρυγιάννη

ανατολικά με την περιοχή των Στύλων του Ολυμπίου Διός και του Ζαππείου

βόρεια με το εμπορικό κέντρο της Αθήνας

δυτικά με το Μοναστηράκι

Οι δρόμοι - περιοχές που την οριοθετούν είναι η Φιλελλήνων, η Αμαλίας, η Διονυσίου Αρεοπαγίτου, ο λόφος του Αρείου Πάγου, η Αρχαία Αγορά, η οδός Αδριανού και η οδός Μητροπόλεως.

Από που προέρχεται η ονομασία της;

Είναι ένα ερώτημα που ακούγεται σχεδόν απ' όλους .

Κατά το παρελθόν πολλοί ερευνητές και ιστορικοί έρχονταν σε σύγκρουση λόγω των διαφορετικών απόψεων που υπήρχαν.

Ένας από τους παλιούς αθηναιογράφους ο Δημήτρης Καμπούρογλου (1852-1942) έλεγε ότι κοντά στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του Αλεξανδρινού που υπήρχε στην οδό Θέσπιδος, είχε βρεθεί μια τεράστια μαρμαρόπλακα κι έτσι δόθηκε η ονομασία Πλάκα. Βέβαια δεν έδωσε κάποια παραπάνω στοιχεία αν δηλαδή ήταν σκαλιστή ή ανάγλυφη ή ότι παρόμοιο η μαρμαρόπλακα γι΄αυτό κι ο διπλωμάτης,συγγραφέας,μελετητής της ιστορίας  της  Αθήνας Δημήτρης Σισιλιάνος (1875-1974) δεν ήταν σύμφωνος μ' αυτή την εκδοχή κάτι που αναγράφεται στο βιβλίο του "Παλαιαί και νέαι Αθήναι".

Κάποιος Ψύλλας τον είχε ενημερώσει ότι στα αρβανίτικα η λέξη "Πλιάκα" σήμαινε παλιά, γριά. Όπως είναι γνωστό και από άλλες ιστορικές και λαογραφικές πηγές οι αλβανόφωνοι της Αθήνας ονόμαζαν την περιοχή " Πλιάκα Αθήνα" δηλαδή "Παλιά Αθήνα". Το "Πλιάκα" ήταν εύκολο να εξελληνιστεί και να γίνει "Πλάκα".

Ακόμη ο αρχιτέκτονας - πολεοδόμος Κώστας Μπίρης (1899-1980) , ο οποίος ασχολήθηκε πάρα πολύ με την Αθήνα, είχε την άποψη πως ήταν αρβανίτικη η λέξη και ήρθε στην Αθήνα με Αρβανίτες μισθοφόρους του στρατού οι οποίοι παρέμειναν μετά τα Ορλωφικά άνεργοι με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να τους δώσουν ως χώρο για να μείνουν γύρω από το σημείο που είναι το μνημείο του Λυσικράτους  όπου έδωσαν και την ονομασία.

Υπήρξαν και κάποιες άλλες απόψεις αλλά αβάσιμες κι έτσι δεν αξιολογήθηκαν.

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη (Αυτοκρατορική τότε) του Παρισιού υπάρχει  ένα χειρόγραφο σημείωμα ανώνυμο ως προς τον συντάκτη που αναφέρει την ονομασία, για άλλους του 17ου αιώνα , για άλλους του 1862.

Ο αλβανομαθής Παύλος Καρολίδης επιβεβαίωσε την παραπάνω άποψη και το 1925 υποστηρίχθηκε από τον επίσης αλβανομαθή Π. Φουρίκης.

Είναι γνωστό ότι η γειτονιά ή η συνοικία των θεών όπως ονομάζεται η Πλάκα έχει κυριολεκτικά πολλές εισόδους. Μια απ' αυτές που την ακολουθούν όσοι μεταβαίνουν με το Μετρό από το σταθμό της Ακρόπολης, είναι η οδός Βύρωνος με τα τουριστικά μαγαζιά που οδηγεί στη μικρή πλατεία με τα όμορφα εστιατόρια και καφέ, με το μνημείο του Λυσικράτους ή "Φανάρι του Διογένους" ή του Δημοσθένη σύμφωνα με την παράδοση.

Το μνημείο αυτό είναι το καλύτερα σωζόμενο χορηγικό μνημείο.Υπάρχει επιγραφή στο επιστύλιο που αναφέρει ότι είναι από τον Λυσικράτη (335-334 π.Χ) , ο οποίος το χορήγησε μετά από κάποια νίκη και βράβευσή του τον 4ο αιώνα π.Χ. Είχε φροντίσει να ντύσει και να προγυμνάσει με δικά του έξοδα τα παιδιά της Ακαμαντίδος φυλής , των οποίων ο χορός νίκησε στους παιδικούς αγώνες της 11ης Ολυμπιάδας.

Είναι κτίσμα κυκλικό, κτισμένο πάνω σε τετραγωνικό βάθρο από πωρόλιθο (πλευράς 2,93 μ.) με έξι κορινθιακούς κίονες από πεντελικό μάρμαρο ανάμεσα σε υμήττιους ορθοστάτες, που αποτελούν και τα πρώτα παραδείγματα κορινθιακού ρυθμού στην Αθήνα.

Έχει ζωφόρο με σκηνές από τη ζωή του Διονύσου, μονολιθική στέγη με φυλλωτή την άνω επιφάνεια που κορυφώνεται σε βάση υπό μορφή ακάνθου, όπου πατούσε ο χορηγικός τρίποδας.

Όπως σχεδόν όλα τα μνημεία έτσι κι αυτό πέρασε διάφορες περιπετειώδης καταστάσεις όπως το 1669 που περιήλθε ως δήθεν ιδιοκτησία (με ένα υποτυπώδες αντάλλαγμα των 140 σκούδα) στη Μονή των Καπουτσίνων που βρίσκονταν πλησίον του. Σ΄αυτή την περιοχή βρίσκονταν το 1658 η Μονή των Ισουϊτών , οι οποίοι μετακινήθηκαν για τη Χαλκίδα κι έτσι δημιουργήθηκε η προηγούμενη Μονή.

Το Μνημείο φυσικά κινδύνευσε και στην εποχή του Έλγιν. Το κτίριο της Μονής κατά τη διάρκεια της Επανάστασης υπέστη καταστροφικές ζημιές και το Μνημείο έμεινε να φαντάζει έχοντας επάνω του μύθους και ιστορίες αν σκεφτεί κανείς ότι στη Μονή έμεναν κατά διαστήματα πολλές προσωπικότητες όπως το 1806 ο Άγγλος ποιητής, φιλέλληνας λόρδος Βύρων που έγραψε πολλά ποιήματά του σ' εκείνον τον χώρο.Επίσης σε κάποιες πηγές αναγράφεται ότι ο ηγούμενος της Μονής των Καπουτσίνων ο Πωλ Ντ' Ιβρύ στον κήπο ττο 1815 καλλιέργησε ντομάτες για πρώτη φορά με σπόρους που είχαν φέρει από τη Γαλλία.

Το ταξίδι στην ιστορία, στις παραδόσεις, στους θρύλους μέσω αυτής της σελίδας που θα προσπαθήσω να αποδώσω με τον καλύτερο τρόπο αφού η συνοικία είναι για μένα μια από τις μεγαλύτερες αληθινές, αέναες αγάπες θα συνεχιστεί με τα ιστορικά μνημεία.

Είναι υπέροχη η αίσθηση του να γνωρίζεις κάποια βασικά θέματα για τον τόπο που επισκέπτεσαι κι αυτό πρέπει να το μεταλαμπαδεύουμε στα παιδιά. 

Πολλές φορές τον χρόνο (όταν οι καταστάσεις το επιτρέπουν) επισκέπτομαι τους αρχαιολογικούς χώρους ή τις αγαπημένες παλιές συνοικίες και διαπιστώνω τους τουρίστες να γνωρίζουν λεπτομέρειες της ιστορίας και των παραδόσεών μας σε αντίθεση με εμάς που δυστυχώς ανεβαίνουμε στην Ακρόπολη χωρίς να γνωρίζουμε τα βασικά στοιχεία ώστε να ξεναγήσουμε τα παιδιά μας.